Friesland kent dus al eeuwen een joodse gemeenschap. De vroegste vermelding is die van Israhel Kistemaker die op 24 maart 1539 werd ingeschreven in het Burgerboek van Franeker.

Omstreeks 1870 bereikte de Joodse gemeenschap in Friesland zijn grootste omvang. Er woonden toen ongeveer 2230 Joden in de provincie, 1 procent van de totale Friese bevolking. Na 1880 daalde het aantal Joden in Friesland sterk, vooral in de kleine plaatsen. Deze daling werd met name veroorzaakt door de agrarische crisis op het platteland. Veel Joden zochten hun heil in de Hollandse steden die omstreeks dezelfde tijd profiteerden van de industriële revolutie.

Net als overal hebben de joden in Friesland een eigen identiteit behouden. Desalniettemin ondergingen ook zij de invloed van hun omgeving. Buitenlandse joden die hier op bezoek kwamen verbaasden zich bijvoorbeeld over de Friese klederdracht (met oorijzer) die ook door joodse vrouwen werd gedragen.

In de Tweede Wereldoorlog wist slechts een minderheid van de joden aan de deportaties te ontkomen. In 1941 bestond de joodse bevolking van Friesland uit ruim 800 personen. Van hen hebben ruim 200 de oorlog overleefd. Na de Tweede Wereldoorlog bleef alleen in Leeuwarden een orthodoxe joodse gemeente over, naast de liberale joodse gemeente met leden uit de drie noordelijke provincies.

Judik (Jette) Turksma

Bron: AlleFriezen 

Geboorte, 4-1-1845 

Bron AlleFriezen: Polak, Turksma, Huwelijk, 29-10-1865, Lemsterland

1: Judik (Jette) Turksma, geboren op 4 januari 1845 te Leeuwarden, overleden op 3 juni 1915 te Lemmer, dochter van Zwaantje (Schoontje) Turksma. Gehuwd (1) (20 jr) op 29 oktober 1865 te Lemmer met Kalman Polak, geboren op 10 september 1841 te Bolsward, overleden (25 jr) op 19 juli 1866 te Lemmer, zoon van Isak Kalmans Polak en Rebekka Nathans de Leeuw. Gehuwd (36 jr) op 10 juni 1881 te Lemmer met Sake Bootsma, geboren op 17 mei 1841 te Lemmer, zoon van Leeuwke Gerbens Bootsma en Berendje Andries Bergsma.

Kinderen bekend uit het 1e huwelijk.

1. Izaak Kalman Polak, geboren 15 maart 1866 te Lemmer, overleden (50 jr) op 3 juni 1916 Amsterdam. Gehuwd (30 jr) op 11 oktober 1896 te Bolsward, met Rebekka Polak (23 jr), geboren op 1 maart 1873 te Bolsward, overleden (69 jr) op 20 juni 1942 te Amsterdam, dochter van Nathan Polak en Saartje Levie.

Geboorteakte Lemsterland, 1866
Aangiftedatum 16 maart 1866, blad nr. 8
Izaak Polak, geboren 15 maart 1866
Zoon van Kalman Polak en Judik Turksma

Het gezin Weduwe Rebekka Polak-Polak, woonde op: Willem Passtoorsstraat 26 Amsterdam.

Izaak Polak.

Polak, Registratie, 15-3-1866, Lemmer

Uit dit huwelijk zijn de volgende kinderen bekend.

1. Henriette Izaak Polak, geboren op 31 oktober 1897 te Amsterdam, overleden (45 jr) op 23 april 1943 te Sobidor.

2. Nathan Izaak Polak, boekbinder, geboren op 23 oktober 1899 te Amsterdam, overleden (43 jr) op 2 juli 1943 te Sobidor. Gehuwd op 2 januari 1930 te Amsterdam met Henriette Hartog van Geuns.

3. Saartje Izaak Polak, geboren op 13 november 1901 te Amsterdam, overleden (40 jr) op 16 augustus 1942 te Auschwitz. Gehuwd op 7 april 1927 te Amsterdam met Isaac Meijer Stodel, meubelmaker, geboren op 14 april 1899 te Amsterdam, overleden (43 jr) op 30 september 1942 te Auschwitz.

4. Sientje Izaak Polak, geboren op 18 december 1903 te Amsterdam. Gehuwd met Philip van Gelder.

5. Karel Izaak Polak, geboren op 14 maart 1906 te Amsterdam. Gehuwd op 27 december 1933 te Amsterdam met Jeanette Jacob Fruitman, dochter van Jacob Fruitmanen Flora Brandon.

2. Zwaantje Turksma, geboren op 2 februari 1872 te Lemmer.

Geboorteakte Lemsterland, 1872
Aangiftedatum 2 februari 1872, akte nr. 25
Zwaantje Polak, geboren 2 februari 1872
Dochter van Kalman Polak en Jette Turkstra
Opm.: Vader overleden; kind erkend door de moeder d.d. 13 september 1892

Akte van erkenning Lemsterland, 1892
Aangiftedatum 13 september 1892, akte nr. 133
Zwaantje Turkstra, geboren 2 februari 1872
Dochter van niet genoemde vader en Jette Turkstra
Opm.: Akte van erkenning door de moeder

3. Levenloos kind, geboren op 4 juni 1875 te Lemmer, overleden 4 juni 1875 te Lemmer.

Overlijdensakte Lemsterland, 1875
Aangiftedatum 4 juni 1875, akte nr. 12
Levenloos kind, overleden 4 juni 1875, vrouw
Dochter van niet genoemde vader en Jette Turksma
Opm.: Weduwe van Kalman Polak

4. Mette Polak (Turksma), geboren op 18 december 1877 te Lemmer, overleden (75 jr) op 12 februari 1952 te Medemblik. Gehuwd op 3 mei 1901 te Lemmer met Hermanus Wouda, geboren 30 maart 1878 te Lemmer, overleden (88 jr) op 24 juli 1966 te Lemmer, zoon van Jan Woudaen Trijntje Hoogeterp.

Geboorteakte Lemsterland, 1877
Aangiftedatum 18 december 1877, akte nr. 171
Mette Polak, geboren 18 december 1877
Dochter van Kalman Polak en Jette Turksma
Opm.: Vader overleden

Uit dit huwelijk

1. Jan Wouda, geboren 5 juli 1901 te Lemmer.

Geboorteakte Lemsterland, 1901
Aangiftedatum 6 juli 1901, akte nr. 107
Jan Wouda, geboren 5 juli 1901
Zoon van Hermanus Wouda en Mette Turksma

Kinderen bekend uit het 2e huwelijk.

5. Roelofje Bootsma, geboren op 6 december 1881 te Lemmer, overleden (83 jr) op 7 mei 1964 te Lemmer. Gehuwd te Lemsterland op 9 november 1900 met Frans Visser, visser en Gemeente ambtenaar, geboren op 4 december 1879 te Lemmer, overleden (69 jr) op 6 november 1949 te Lemmer, zoon van Andries Jelles Visser en Baukje Rinses Visser.

Geboorteakte Lemsterland, 1881
Aangiftedatum 7 december 1881, akte nr. 175
Roelofje Bootsma, geboren 6 december 1881
Dochter van Sake Bootsma en Judik Turksma

6. Leeuwke Bootsma, geboren op 30 mei 1883 te Lemmer overleden op 4 november 1976 te Lemmer. Gehuwd op 24 juni 1909 te Lemmer met Johanna Visser.

Geboorteakte Lemsterland, 1883
Aangiftedatum 30 mei 1883, akte nr. 78
Leeuwke Bootsma, geboren 30 mei 1883
Zoon van Sake Bootsma en Jette Turksma

7. Pietertje Bootsma, geboren op 28 november 1885 te Lemmer overleden op 12 augustus 1967 te Lemmer. Gehuwd op 13 april 1906 te Lemmer met Jouke Jurien Bootsma, zoon van Jurien Bootsma en Zwaantje Helferich.

Geboorteakte Lemsterland, 1885
Aangiftedatum 28 november 1885, akte nr. 170
Pietertje Bootsma, geboren 28 november 1885
Dochter van Sake Bootsma en Jette Turksma

8. Berendtje Bootsma, geboren op 11 mei 1888 te Lemmer.

Geboorteakte Lemsterland, 1888
Aangiftedatum 11 mei 1888, akte nr. 75
Berendtje Bootsma, geboren 11 mei 1888
Dochter van Sake Bootsma en Jette Turksma