Oude glorie

Door: Dirk Huizinga

Kenmerkend voor de traditionele plezierjachten van vaderlandse bodem was (en is) de scheepssier. Deze jachten werden gebruikt door de maatschappelijke elite en moesten niet alleen goed varen, maar ook mooi zijn. Dus werden ze voorzien van houtsnijwerk, van fraai gebeeldhouwde roeren, van ornamenten op de kop van het roer zoals gouden leeuwen, zeevogels, vissen en zelfs bevers. Vaak beeltenissen die verband hielden met de naam van het schip of van de eigenaar.

Op de foto zien we de kop van het grote 'Lemsterjacht' dat in 1929 werd gebouwd bij De Boer in Lemmer. Het is de 'Dolfijn', die inderdaad ook een (wegneembare) Dolfijn als ornament op het roer heeft. Maar niet alleen het roer en de kuip van een dergelijk jacht zijn fraai versierd. De mooie afwerking zie je terug bij allerlei details overal op het schip. Zoals langs de kluiverboom met messing strippen tegen schavielen of de kluisborden waar aan stuurboord de ankerketting door het kluisgat loopt, dat voorzien is van een stralenkrans van bladgoud.
Het zware anker wordt van de romp gehouden met een 'neuring' die door een blok loopt op de botteloef. Bij de visaken van De Boer staat het voorstag op de voorsteven en wordt geen botteloef gebruikt, maar bij de jachten is dat anders. Zo'n jacht werd in die tijd nog geklonken. De techniek van het elektrisch lassen was voor schepen nog niet ontwikkeld. Het klinken van holle vormen is moeilijk of onmogelijk. Voor het maken van het berghout met de stuizen, de zware stootlijst om de romp, werd bij de visaken een U-vorm geklonken die gevuld werd met Portlandcement.

Bij de jachten werd in de U-vorm een eikenhouten berghout geplaatst, zoals hier bij de Dolfijn. Op het groen geschilderde hout is een roodgeschilderd koperen halfrond geschroefd ter bescherming. Die constructie leidt na jaren tot een hoop ellende. Tussen het ijzer en het hout komt water dat niet goed weg kan. Het veroorzaakt roest en rot, zodat er ieder jaar opnieuw onderhoud nodig is aan het schip.

Tegenwoordig wordt zo'n houten berghout op een oud ijzeren schip daarom vaak vervangen. Door de U-vorm eenvoudig dicht te lassen met een lichtgebogen afdekplaat wordt de eigenaar verlost van een hoop zorg (en kosten). Onder de kluiverboom is een net gespannen, voor de veiligheid van de bemanning als die naar voren moet om iets te klaren. Deze schepen zijn ontworpen voor de vaart met een zetschipper (en knecht) die het zware werk doen. De eigenaar liet zich zeilen. Tegenwoordig zijn het vooral wat oudere zeilers in goede doen die zich zo'n jacht kunnen veroorloven. Zij laten zich niet zeilen, maar zeilen zelf. Langs de kluiverboom naar voren klauteren is echter niet ongevaarlijk, daar kunnen oudere watersporters zich beter niet aan wagen. Als het zeilend wat spannend wordt, komt daarom de motor erbij en veranderen deze schepen in motorsailers, wat bij de gebruikelijke onderbezetting aan boord heel verstandig is.

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.