Lange tijd zijn de waterwegen en de sluis in Lemmer voldoende geweest voor het scheepvaart verkeer, schepen veranderden niet veel. Hout was het materiaal dat beschikbaar was voor de scheepsbouw, de masten en het rondhout. Tjalken, aken, skûtsjes en beurtschepen bevoeren de Friese wateren en het vervoer ging voor het overgrote deel per schip.

De landwegen stelden niet veel voor en waren in het natte jaargetijde vrijwel onbegaanbaar. In de toenmalige buitenhaven van Lemmer kwamen en gingen de koffen en smakken en hoe de zeeschepen ook verder mogen heten. Uiteraard zal de sluis het druk gehad hebben met de schepen, die zowel op zee als binnen konden varen.

Uit mijn jeugd herinner ik me nog wel de brede tjalken met de robuuste ronde kop, de gestaagde mast en getaande zeilen. Maar de moderne tijd diende zich aan. IJzeren schepen kwamen in de vaart en zelfs stoomboten. Het moest groter en sneller.

De Sluis was eigendom van het waterschap "De Lemstersluis". Het bestuur hiervan was een zelfstandig lichaam. Men kan zich wel voorstellen dat het moeizame onderhandelingen zijn geweest, die moesten leiden tot de bouw van een grote sluis en een betere vaarroute. Het Rijk, de Provincie Friesland, de gemeente Lemsterland, het waterschap "De Zeven Grietenijen en Stad Sloten" en het waterschap "De Lemstersluis" waren hierbij met belangen en eigendommen betrokken.

Verschillende plannen en mogelijkheden zijn ongetwijfeld overwogen, maar het is geworden zoals op het hierbij afgedrukte kaartje is weer gegeven. Een nieuwe sluis is gemaakt op 250 meter afstand van de oude met aansluitende havendammen. Het is een zogenaamde bajonetsluis, dit wil zeggen dat het bovenhoofd en het benedenhoofd niet recht tegenover elkaar liggen, maar iets verspringen.

Gedetailleerde tekening en profielen van de sluis te Lemmer, vervaardigd in het jaar 1831.

Ontwerptekening van de sluis en brug te Lemmer, voorzien van een gedetailleerde plattegrond en diverse aanzichten. 19e eeuw.

Ontwerptekeningen van sluisdeuren te Lemmer, eerste helft van de 19e eeuw 

Plattegrond van de Sluis te Lemmer, Eerste helft van de 19e Eeuw

Kaart van de sluis in Lemmer, eerste helft van de 19e eeuw

Tekening van een buitendam voor de zeesluis te Lemmer 1837

Kaart van de sluis- en dijkwerken te Lemmer met daarop een gedetailleerde aanduiding van de verantwoordelijkheden voor het onderhoud per instantie. 1889

Kaart van de sluis- en dijkwerken te Lemmer met daarop een gedetailleerde aanduiding van de verantwoordelijkheden voor onderhoud per instantie. 1889 

Ontwerptekening met gevelopstand, doorsneden en plattegrond van een sluisknechtwoning bij de sluis in Lemmer, vervaardigd in het jaar 1890.

Ontwerptekening met gevelopstand, doorsneden en plattegrond van een sluisknechtwoning gelegen bij de sluis in Lemmer, gedateerd uit het jaar 1890.