Blokjesbrug te Lemmer
Oorspronkelijk betrof het een ophaalbrug, die in 1864 werd vervangen door een basculebrug. Deze brug bevond zich nabij de Oude Sluis en had een rijdek dat bestond uit houten blokken. Afgebeeld op een sepiatekening van J. Bulthuis uit het jaar 1790.
Op 3 februari 1825 werd Friesland getroffen door een hevige noordwestelijke storm, vergezeld door een uitzonderlijk hoge springvloed. Bij Lemmer braken maar liefst vier dijken door, met ernstige gevolgen. Aan de rechterzijde bevinden zich Andringastate en de Blokjesbrêge, terwijl links de locatie "De Wildeman" zichtbaar is.
3 januari 1938 -Lemmer. Blokjesbrug bezweken.
De historische Blokjesbrug over de Oude Sluis, die reeds jarenlang als structureel kwetsbaar werd beschouwd maar desondanks intensief werd gebruikt door zowel regulier verkeer als zware vrachtwagens, is op Oudejaarsdag bezweken onder de last van een vrachtwagen met een gewicht van 18 ton. Dit incident heeft geresulteerd in het doorzakken van de brug, waardoor beide brugkleppen momenteel in opgehaalde positie staan. Om de situatie tijdelijk op te vangen, is op een afstand van 40 meter een noodvoorziening in de vorm van een pontonbrug gerealiseerd, toegankelijk voor voetgangers en fietsers. Het reguliere verkeer van en naar Gaasterland wordt echter omgeleid via de zogenoemde Lange Brug, welke evenmin ontworpen is voor zwaar verkeer. De reeds langdurige onderhandelingen tussen betrokken instanties over de aanleg van een nieuwe brug zullen, gezien de ontstane urgente situatie, naar verwachting spoedig tot een constructieve oplossing leiden. Als gevolg van een bijkomstig incident op dezelfde dag is bovendien aanzienlijke schade ontstaan aan het metselwerk onder de brug, nadat een grote bak van de inpolderingswerken tegen de muur van de sluis botste. De brug werd uiteindelijk heropend op 12 juli 1938.
19 mei 1962: De voormalige Blokjesbrug is vervangen door een bredere en functionelere basculebrug.
Uitzicht op de Blokjesbrug vanaf de Schulpen. Achter de brug zijn de sluisdeuren en de bedieningsbomen van de Oude Sluis duidelijk zichtbaar.
De 'Blokjesbrege', met op de achtergrond het pand waarin jarenlang de winkel van Schotsman gevestigd was. Tevens bevond zich naast deze winkel een sigarenwinkel, die geruime tijd werd geëxploiteerd door de heer Piet Zwart, bekend als voormalig voorzitter van de plaatselijke voetbalvereniging en speler in het eerste elftal. De naam 'Blokjesbrege' vindt zijn oorsprong in de houten blokjes waaruit de oorspronkelijke bestrating bestond.
Een aanvullende foto van de Blokjesbrug, genomen vanuit een ander perspectief. Aan de rechterzijde is de bazaar van Noppert te zien. Het kleine gebouw links van Noppert werd destijds gebruikt door de nachtwachten. Voor zover bekend werd in dit gebouw tevens enige brandweermaterialen opgeslagen. Vervolgens zien we de bakkerij van Loen en de slagerij van Wiersma, welke later beide in het bezit kwamen van Wiersma. Het daaropvolgende pand, gelegen voorbij de ingang van de Dubbelsteeg, werd later bewoond door mevrouw Berkenpas.
De overige delen van de historische sluis worden aan het zicht onttrokken door de omliggende bomen. Een gedeelte van het gebouw van kruidenier Johannes Zwart, later bekend als Aquatron, is nog zichtbaar. Daarnaast bevindt zich het pand van het waterschap, terwijl het hoge dak aan de linkerzijde toebehoort aan de voormalige ULO-school. Bij de brug zijn de overblijfselen van het oude draaiwerk zichtbaar, samen met de bomen en het hek dat hieraan bevestigd was.
Een historische foto van Oudesluis en omgeving, verzonden in 1936 vanuit Lemmer naar Munnikenburen. Links op de foto is een deel te zien van de voormalige Andringastate. Dit gedeelte werd destijds bewoond door mevrouw De Vries en fungeerde later als de winkel van Expert-Bijlhout. Daarnaast bevindt zich de bakkerswinkel van De Haan, met op de muur reclame van Ringers. Verderop is de drogisterij van Boonstra te onderscheiden, waar tevens de gedenksteen van de watersnoodramp van 1881 geplaatst is. Het is aan Siemen van der Wal te danken dat deze belangrijke steen uit het puin werd gered en uiteindelijk een nieuwe plek kreeg in de nieuwbouw van de Amro Bank. Zijn inzet verdient onze blijvende waardering.
Op de hoek van de Schulpen en Oudesluis bevindt zich de sigarenzaak van Propsma, die destijds tevens dienst deed als schippersbeurs. Aangrenzend vindt men de bakkerij van de familie Oldendorp en het pand van Beljon, dat vermoedelijk in die tijd als fietsenzaak functioneerde. Vervolgens de bakkerswinkel van Van der Geest en het pand van steenkolenhandel Wierda, waarbij duidelijk zichtbaar is dat de structuur van het gebouw destijds breder was. De familie Tijsselings zou ongetwijfeld wensen dat deze situatie nog steeds van toepassing was, aangezien dit hen de mogelijkheid zou bieden een ruimer terras te creëren.
Tijdens de oorlogsjaren werd de doorvaart aldaar verbreed om de schepen van de bezetters meer ruimte te bieden. Hun nazaten genieten hier tot op de dag van vandaag tijdens de zomermaanden van. Vanaf de Kortestreek is de hoek waar destijds de smederij van Van Putten gevestigd was goed zichtbaar, naast het gymnastieklokaal en de ULO-school. Aan de waterzijde bevindt zich de oude muziektent, de voorganger van de muziektent die later aan het einde van de straat werd gerealiseerd. Het pand van Th. Visser, waar tegenwoordig de SNS Bank is gevestigd, is eveneens nog net zichtbaar.
Aan de overzijde van de Oudesluis bevond zich opnieuw een bakkerszaak, deze keer die van de familie Loen. De passerende schepen, vaak met grote gezinnen aan boord, vormden een gewaardeerde en frequente klantenkring. Het is dan ook niet verrassend dat bakkers zich bij voorkeur langs de vaarwegen vestigden. Er werd weleens opgemerkt dat men vanaf de bruggen met gemak een steen richting een achttal bakkerszaken kon werpen. Zo bevond zich verderop aan de Kortestreek de bakkerij van De Bruin, vooraan in de Schans die van Jan Koopmans, aan de Vissersburen die van zijn broer Pieter Koopmans, en hier vooraan aan de Nieuwburen de bakkerij van mijn grootvader, Johannes Schirm.
Naast de bakkerij van Loen bevindt zich een klein gebouwtje. Voor zover bekend, diende dit pand in het verleden als onderkomen voor de nachtwachten. In latere jaren werd het door Hendrik van Loen aangekocht van de Gemeente Lemsterland voor een bedrag van 50 gulden, met als doel een beter uitzicht en een ruimer tuintje te creëren. Vervolgens treffen we Noppert's Bazaar aan, een winkel waar men vrijwel alles kon vinden wat men nodig had. Op de hoek bevond zich de sigarenzaak van Piet Zwart, toepasselijk genaamd "t Hoekje". Naast sigaren bood deze winkel ook sportartikelen aan, die in die tijd voornamelijk bestonden uit het tenue van de V.V. Lemmer en wellicht enkele voetballen.
Voor de deur van Zwart is een persoon te zien met een viskar. Dit lijkt Andries Visser (bijgenaamd Panne) te zijn, op weg naar zijn vaste locatie naast de brug aan de Schulpen. Op de voorgrond bevindt zich het brugwachtershuisje, waar enkele mensen omheen staan. De twee heren aan de waterkant zouden mogelijk twee van de gebroeders Rottiné kunnen zijn. Op de walmuur hangt een ladder, bedoeld voor gebruik in situaties waarin iemand onverhoopt te water zou raken. Destijds was men aanzienlijk beter voorbereid op dergelijke ongevallen dan tegenwoordig. Zo vernam ik vorige week dat er bij de brug momenteel helemaal geen reddingsmiddelen beschikbaar zijn.
De brug betreft de oorspronkelijke Blokjesbrug, welke bestond uit twee kleppen. Het mechanisme van deze brug vertoonde regelmatig gebreken, waardoor de heer Van Putten als vaste onderhoudsmonteur werd ingeschakeld. Men sprak vaak de opmerking uit dat hij hiermee een stabiele bron van inkomsten had. Regelmatig onderhoud in opdracht van de Gemeente bood immers een degelijke en betrouwbare werkgelegenheid.
Evert de Vries

Deze historische foto, toont het centrum van Lemmer in de omgeving van de Blokjesbrug, destijds nog in haar oorspronkelijke uitvoering. De ansichtkaart, daterend uit 1908, werd destijds door de PTT voor een tarief van 2½ cent bezorgd van Lemmer naar Broek bij Joure. Aan de linkerzijde van de afbeelding is een deel van Andringa State zichtbaar. Rechts wordt vermoed dat de familie Boonstra op dat moment al een drogisterij exploiteerde. Het witte vlak boven de deur zou mogelijk een traditionele gaper kunnen zijn geweest, een element dat destijds vaak werd gebruikt als uithangteken voor apotheken.
Naast dit gedeelte bevindt zich een deel van de bakkerij van Blessinga, dat duidelijk zichtbaar is. Wanneer we verder naar rechts gaan, komen we bij de gevels die tot op heden herkenbaar zijn. Hier bevinden zich onder andere Propsma, de bakkerij van Oldendorp, Beljon, en de bakkerij van Van der Geest, destijds waarschijnlijk nog bekend onder de naam Peereboom. Tot slot zien we het pand van Wierda, dat mogelijk in die tijd als drukkerij fungeerde. Deze informatie zou nader gecontroleerd kunnen worden in het boek van Jelle de Jong, getiteld "Oude Sluis Nr 9".
Aan de overzijde van het Dok bevindt zich de bakkerij van Jan Knol. Tevens zien we een deel van de smederij van Van Putten, gevolgd door de historische muziektent die zich voor de voormalige openbare school bevindt. Geheel links, op de hoek, is de bakkerij van Loen gesitueerd, welke grotendeels aan het zicht wordt onttrokken door het wachthuisje van de nachtwachten dat ervoor geplaatst is.
Het is duidelijk zichtbaar dat de bakkers, met het oog op de passerende schepen, zich voornamelijk rondom de sluis en de Rien hebben gevestigd. In het pand waar voorheen de familie Brandeburg heeft gewoond, was destijds al Schotsman's Bazar gevestigd. Aan de uiterste rechterzijde bevond zich vermoedelijk de winkel van Kokje, zoals aangegeven op het zonnescherm met de tekst: "Sigaren, Prentbriefkaarten, Boekhandel." Verder straalt de omgeving nog altijd de serene rust uit die kenmerkend was voor het begin van de vorige eeuw.
Het centrum van Lemmer rond 1950: Op de voorgrond is het begin van de markthandel zichtbaar. Links bevindt zich de viskar van J. Atsma, gevolgd door de groentekar van W.A.F. Lemstra, en daarnaast de banketbakkers-ijscokar van Thijsseling. Voor de winkel van P. Zwart (sigarenmagazijn) staat de ijscokar van de familie Postma uit St. Nicolaasga opgesteld. De Lemster Rien is op dit moment nog niet gedempt. Achter het "Brêgehokje" is een ladder geplaatst ten behoeve van het redden van drenkelingen.
Reactie plaatsen
Reacties