Welvaren door vis
Door: Dirk Huizinga
Eventjes is Lemmer vooral een vissersplaats geweest, van 1880 tot 1930. Langs de Friese kust stelde de Zuiderzeevisserij tot 1880 eigenlijk niets voor. De Lemsters leefden met de rug naar de zee. In 1883 kwam de Lemster vishandelaar Poppe de Rook, die tot dat moment haring en aal kocht van Hollandse vissers, die rookte in een 'hang' en daarna verkocht, met een nieuwe vinding: staande netten voor de vangst van haring en ansjovis. Zijn zwager Jan Pen, handelaar in Lemmer, maakte van het materiaal dat hij kocht in Apeldoorn staand want in een nettenbaan. Het enige wat in Lemmer begin 1880 nog ontbrak waren de vissers.
In het veen ten oosten van Lemmer heerste echter grote werkloosheid. Die mannen konden wel gaan vissen! Van de grote vishandelaren De Rook en Sterk kregen deze werklozen een schip te huur of op afbetaling. Van Pen kregen ze de netten en vervolgens konden ze de zee op. Wat ze vingen, moest terug naar De Lemmer, want de rokerijen van Sterk en De Rook moesten wel wat te doen hebben. Gedwongen winkelnering. De ansjovis werd gezouten en in tonnen verpakt naar Amsterdam gebracht.
Op de foto van 'it Leeg' geheel links de grote woning van Poppe de Rook, een werkgever die voor de anarchist Domela Nieuwenhuis in de gemeenteraad van Lemsterland zat. Achter de woning zijn rokerij. Na de arbeiderswoningen de rokerij van De Jager en helemaal rechts de 'nettenbaan' van Pen: arbeiderswoningen met daar onder een lang, gemeenschappelijk souterrain waar de lange netten gemaakt werden. De rokerij van Sterk stond aan de binnenhaven, links van de woning van De Rook. Na de afsluiting van de Zuiderzee was het gedaan met de visserij. Alleen de internationale vishandel van Sterk hield het hoofd boven water.
De staande netten die met ankers aan de zeebodem werden vastgezet, brachten langs de Friese kust welvaart, maar op de Zuiderzee gedonder. De grote vissers uit Urk en Volendam visten traditiegetrouw met gaand want dat niet vaststond op de zeebodem, maar door een botter over de zeebodem werd getrokken. Die twee verschillende vismethoden botsten hevig in tijden dat er weinig gevangen werd door overbevissing. De ruzies tussen vissers op zee en de overbevissing waren reden voor de regering om de Zuiderzeevisserij in 1911 tot kustvisserij te verklaren die door de regering gebonden werd aan strenge regels. Na de afsluiting werd deze kustvisserij binnenvisserij en op dit moment is ook die vrijwel verdwenen.
Reactie plaatsen
Reacties