SNIKZWAAG, ook Snikzwage, voorm. d., thans geh., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Haskerland, arr., kant en 2 u. W. N. W. van Heerenveen, 20 min N. ten W. van de Joure, tegen den Slagtedijk. Men telt er 14 h. en 80 inw., die meest in den landbouw en veeteelt hun bestaan vinden.

De Herv., die er wonen, behooren tot de gem. Joure. - De R. K., welke men er aantreft, worden tot de stat. van de Joure gerekend. - Men heeft in dit d. geen school, maar de kinderen genieten onderwijs te Joure.

Onder dit d. liggen Zwaagmanne-vaart, Ripkema-sloot, een gedeelte der Dolte en der uitgedroggde wateren de Oude- en de Nieuwe-Geeuw. - Onder Snikzwaag stond vroeger ook de state Solkama.

SNIKZWAGER-POLDER, pold., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Haskerland, arr. en kant. Heerenveen, onder Snikzwaag.

SNIKZWAGER-VAART (DE), vaart, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Haskerland.

Bron: vanderaa.tresoar.nl

SNIKZWAAG

Onema, Solkama (Snikzwaag FC1, SC1)

In Snikzwaag woonde in 1496 Hontye Bottes (Uninga van Hoytema). Of het steenhuis van Joure, dat op de grens van Joure en Snikzwaag lag, zijn woonplaats was, onttrekt zich aan onze waarneming. Ook later nog wordt de naam Oenema of Uninga met Snikzwaag in verbinding gebracht.

Zo zou volgens het genealogische handschrift van Rennert van Solckema Mayenda ab Onema de Snickzwaeg in de tweede helft van de 15de eeuw met Idserd Douwema van Garijp zijn getrouwd, en was hun dochter Sjouck Douwema gehuwd met Anne Tjerks Solckema; Rennert van Solckema was hun zoon. Schuin tegenover Heremastate, de oude Uninga of Oenamastins, geeft Schotanus in 1718 een huis Solkama aan, als zuidelijkste huis van Snikzwaag (SC1).

Of deze benaming samenhangt met de door de traditie genoemde Oenema-afstamming van de Solckema's is onbekend. In 1640 waren de erfgenamen van de Ambrosius Hylckama, grietenijsecretaris van Aengwirden eigenaars van de twee stemmende stellen ter plaatse van het huis Solkama.

Waltinga Solckema pannenhuis (Snikzwaag FC12, SC12)

In de volgende generatie legden de Solckema's opnieuw relaties met Snikzwaag. Annes zoon Tierck Annes Solckema trouwde met Both Wybrensdr. Zij was een dochter van Wybren Auckes Waltinga, die in 1543 te Snikzwaag woonde en in 1548 grietman van Haskerland was. Meer centraal in het dorp dan het bovengenoemde Solkama-huis stond het Solckema roodpannenhuis. Waarschijnlijk was dit huis van de Waltinga's afkomstig.

P.N. Noomen: De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners

Onema, Solkama (Snikzwaag)

In Snikzwaag woonde in 1496 Hontye Bottes (Uninga van Hoytema). Of het steenhuis van Joure, dat op de grens van Joure en Snikzwaag lag, zijn woonplaats was, onttrekt zich aan onze waarneming. Ook later nog wordt de naam Oenema of Uninga met Snikzwaag in verbinding gebracht. Zo zou volgens het genealogische handschrift van Rennert van Solckema Mayenda ab Onema de Snickzwaeg in de tweede helft van de 15de eeuw met Idserd Douwema van Garijp zijn getrouwd, en was hun dochter Sjouck Douwema gehuwd met Anne Tjerks Solckema; Rennert van Solckema was hun zoon. Schuin tegenover Heremastate, de oude Uninga of Oenamastins, geeft Schotanus in 1718 een huis Solkama aan, als zuidelijkste huis van Snikzwaag. Of deze benaming samenhangt met de door de traditie genoemde Oenema-afstamming van de Solckema's is onbekend. In 1640 waren de erfgenamen van de Ambrosius Hylckama, grietenijsecretaris van Aengwirden eigenaars van de twee stemmende stellen ter plaatse van het huis Solkama.

Waltinga Solckema pannenhuis (Snikzwaag)

In de volgende generatie legden de Solckema's opnieuw relaties met Snikzwaag. Annes zoon Tierck Annes Solckema trouwde met Both Wybrensdr. Zij was een dochter van Wybren Auckes Waltinga, die in 1543 te Snikzwaag woonde en in 1548 grietman van Haskerland was. Meer centraal in het dorp dan het bovengenoemde Solkama-huis stond het Solckema roodpannenhuis. Waarschijnlijk was dit huis van de Waltinga's afkomstig.

Het kerkhof van Westermeer. Kerken en begraafplaatsen in en bij Joure.

Nu de begraafplaats te Westermeer, die thans weer is uitgebreid, klaar is, is er aanleiding eens na de gaan. hoe oud deze begraafplaats wel is en welke kerken en kerkhoven eertijds in deze buurt hebben bestaan.

Westermeer, was heel vroeger in rangorde het eerste dorp van Hasker-Vijfga, zoals Haskerland toen werd genoemd en een vrij aanzienlijk dorp. Joure was toen een uitbuurt van Westermeer.

De gemeente Haskervijfga werd gevormd door de dorpen Oudehaske (waarschijnlijk het oudste), Nijehaske, Haskerhorne, Westermeer en Snikzwaag. Later kwam hierbij het zesde dom Haskerdijken. Hierna volgde het zevende, ten Westen van Westermeer, n.l. Joure. De naam Haskervijfga verdween en maakte plaats voor Haskerland.

Op de begraafplaats van Westermeer, waar nu nog slechts een toren staat, was vroeger ook een kerk. Vermoedelijk reeds in de dertiende eeuw hebben monniken, hier een kerk gebouwd, eerst van hout en later van steen.

Op een kaart van Haskervijfga uit 1664 vindt men een kerkhof aangegeven in het z.g. „Pealschar". Deze begraafplaats lag ten N.O. van de weg naar Heerenveen, ruim 500 m. achter de overspitting.. Hiervan is thans niets meer over.

De oude toren op de begraafplaats 'Westermeer' Hij is de laatste herinnering aan het dorp Westermeer.

Het is vrij zeker, dat in de veertiende eeuw kerk en toren van Westermeer al bestonden, evenals het kerkje van Snikzwaag, vroeger vermoedelijk genoemd Akmarijpsterzwaag. Van beide kerken is weinig bekend. Wel weet men, dat de kerk te Snikzwaag, die eens in alle eenvoud pronkte op de thans bestaande begraafplaats, is afgebroken in 1710. De kerk te Westermeer was al gevallen in 1698. De toren is opgetrokken in Romeinse stijl. De stenen, voor de bouw gebruikt, zijn z.g. Rooswinckels, afkomstig uit Overijssel.

Sind de 15e eeuw schijnt Joure tijdelijk kerkelijk zelfstandig te zijn geweest, doch vóór 1543 had het dorp blijkbaar als afzonderlijke parochie weer afgedaan, om bij Westermeer te worden gevoegd. Na de hervorming ontstond de kerkelijke gemeente Joure-Snikzwaag en daarnaast, tot 1644. Haskerhorne e.a., waartoe toen ook Westermeer behoorde. Sinds dat jaar is Westermeer met Joure en Snikzwaag verenigd gebleven. Tot 1825 bleven de begraafplaatsen van Westermeer en Snikzwaag eigendom der Hervormde Kerkvoogdij. In laatstgenoemd jaar zijn zij overgegaan aan de armvoogdij.

Met betrekking tot de overdracht der begraafplaats Westermeer staat beschreven: „Staat en Inventaris van de Kerkelijke goederen, balen, schulden en lasten der Hervormde Kerkvoogdij te Westermeer, d.d. 3 November 1824, overgeleverd door Krijn Taconis, wonende te Joure, en Hylke Martens Hylkema te Westermeer woonachtig, in kwaliteit als tot heden gefungeerd hebbende Kerkvoogden van gemelde dorpen"

Op de inventaris komt o.m. voor: Een kerkhof, waarop staande 'n toren, waarin op de zolder een klein hokje, zijnde gescheurd, het kerkhof rondom beplant met bomen en achter of aan de Zuidwestkant van hetzelve een bosje, voorts nog een drietal boerderijen. Sinds 1855 werd de Armvoogdij genoemd „Burgerlijk Armbestuur", welke instelling tot 1940 onder deze naam bleef bestaan.

In dat jaar werden de besturen van Snikzwaag en Westermeer samengevoegd. De naam werd toen gewijzigd in Gemeentelijke instelling voor Maatschappelijk Hulpbetoon Snikzwaag-Westermeer, het bestuur waarvan thans de bestaande begraafplaats heeft doen uitbreiden. Vorige uitbreidingen hadden plaats in 1857 en 1901. De doodgraverswoning bij de ingang is in 1883 gebouwd.

De klok in de toren van Westermeer gegoten in 1828 door A. H. van Bergen te Midwolde werd tijdens de Duitse bezetting, geroofd; zij is niet weer teruggekomen

In 1949 wordt de nieuwe klok verwacht, welke even zwaar zal zijn en dezelfde klank zal hebben als de oude. Ook de klok uit de klokkenstoel te Snikzwaag daterende uit 1787, is tijdens september de bezetting weggenomen, doch 5 September 1946 keerde ze weer. 7 Dec. d.a.v. is ze ingeluid. het opschrift is: L. Haverkamp, Snikzwaag 1787. Me fecit Horna.

Op de plek, waar later de o.l. school te Joure kwam, is voorheen ook een begraafplaats geweest. Deze is omstreeks 1830 gesloten. Dit was een gemeentekerkhof. De toen nog in. eigendom zijnde graven zijn geruild voor graven te Westermeer.

In 1874 is de school gebouwd. De nu, gereed gekomen uitbreiding van het kerkhof te Westermeer, is gemaakt op een stuk land aan de Heerenveense weg voor het gedeelte dat in 1901 is bijgevoegd. Hierdoor is een beter geheel ontstaan Bovendien heeft het nu het voordeel dat er twee ingangen zijn gekomen. Voortaan kan bij een begrafenis de lijkkoets op de begraafplaats rijden, zodat de wagen niet meer op de weg zoals voorheen, ontlast behoeft te worden. Straks wordt de plechtigheid aan het oog van de voorbijgangers onttrokken.

Men heeft enige sloten gedempt en het land ongeveer 1 meter opgehoogd, waarvoor 10.000 m 3 zand nodig was. Omdat het punt van begraving 50 m moet liggen van de bestaande huizenrij aan de overkant van de weg, is er tussen sloot ca begraafplaats voldoende ruimte voor een beplanting, die het gezicht op het kerkhof van de weg af zal maskeren. Op het nieuwe gedeelte is ruimte voor 1550 graven en bovendien voldoende ruimte voor plantsoenen.

1933: De hardrijder Jolle de Jong, van Snikzwaag, kampioen van Nederland, op de korte baan, die te Eelde, den eerste prijs won.

Een jaar geleden ploeterde Friesland in het water als gevolg van een situatie, die zich eenmaal in de 3000 jaar voordoet. Als het water in de Lege Wolden tussen Akmarijp en Snikzwaag nu weer over de landerijen stroomt, is dat louter een gevolg van te lage polderdijken en niet van een onvoldoende beheersing van de Friese boezem. Maar een mooi gezicht is het wel, zon stukje ondergelopen land.