6 september 2006: Global - Warmingmonument' te Lemmer onthuld.

Met het opentrekken van een gordijn water onthulde gedeputeerde van Cultuur van de Provincie Fryslân, dr. A.J. Mulder het 'Global-warmingmonument'

Met het opentrekken van een gordijn van water bij de Prinses Margrietsluis nabij Lemmer onthulde de Friese gedeputeerde van cultuur Bertus Mulder op woensdag 6 september het eerste Friese kunstwerk aan de vaarweg Lemmer-Delfzijl. Het gedicht van George Moormann De zondvloed is nakende!’ is in een door Thomas Widdershoven ontworpen letter Penta Rhei op de sluis aangebracht. Het kunstwerk van Moormann en Widdershoven is een van de dertien kunstprojecten die gedurende dit jaar en volgend jaar gerealiseerd worden langs de gehele vaarweg Lemmer-Delfzijl. De naam WOORDENSTROOM verwijst naar de taal-beeldroute die door de uitvoering van deze kunstwerken ontstaat langs de drie kanalen in de provincies Groningen en Fryslân.

Er is gekozen voor een typografisch kunstwerk bij de sluis van Lemmer omdat het gedicht van George Moormann zeer geschikt is om het begin of einde van de vaarroute te markeren. Een bijzonder aspect van dit kunstwerk is de presentatie van de Penta Rhei, een door Thomas Widdershoven ontworpen letter die is afgeleid van de filosofische woorden (panta rhei) van de Griek Heracleitos: alles stroomt voorbij en niets blijft.

Uit het gedicht is steeds de eerste regel van elke strofe groot op de sluis geplaatst. Aan het einde van de sluis is het hele gedicht te lezen. Daar is speciaal voor deze gelegenheid een bankje geplaatst, zodat bezoekers het gedicht in alle rust tot zich kunnen nemen. Door het gebruik van de Penta Rhei ontstaat een monumentaal en beweeglijk beeld dat reageert op de sluis, het water en het landschap. Moormann wijst met zijn gedicht op het versterkte broeikaseffect en de toenemende stijging van de zeespiegel die in de toekomst voor een groot deel van de wereldbevolking funest kan zijn.

Het kunstobject De zondvloed is nakende!’ is onderdeel van het kunstproject WOORDENSTROOM dat in opdracht van de provincies Groningen en Fryslân en Rijkswaterstaat is ontwikkeld. Aanleiding voor het kunstproject zijn de verbeteringswerken; de vaarweg wordt verbreed en verdiept en de doorvaarhoogte van bruggen wordt vergroot. De vaarweg Lemmer-Delfzijl, hoofdzakelijk bedoeld voor de beroepsvaart, maakt deel uit van de hoofdvaarweg Amsterdam-Delfzijl, en is een belangrijke schakel in het Europees vaarwegennet. Haar rol voor de aan- en/of afvoer van goederen is ook voor de regio van grote betekenis.

In totaal worden 13 taalkunstprojecten langs de vaarweg gerealiseerd door koppels uit enerzijds typografen/kunstenaars en anderzijds dichters/schrijvers.

De zondvloed is nakende!

Daarachter daarachter
alle sluizen en drijfgassen van Europa

daarboven daarboven
alles tussen de mensen en de goden

hiervoor hiervoor
alles tussen wetenschap en techniek

landinwaarts landinwaarts
bijna te warm om te zwemmen

naar zee naar zee
verdrinken koeien en verzuipt het riet

in sluizen in sluizen
vragen we ons af of het water toen hoger kwam

of de geschiedenis zich zal herhalen
of Europa ook nu geschaakt wordt door een stier

of wij die achterblijven ook door Liefde worden gered
of als stomkoppen verdiend kopje ondergaan.

Dichtkunst langs de vaarroute.

Lemmer/Delfzijl/ANP

Langs de vaarroute van het Friese Lemmer naar het Groningse Delfzijl komen twaalf zogenoemde tekstbeeld kunstwerken. Via een samenhangende reeks kunstwerken willen Rijkswaterstaat en de provincies Friesland en Groningen de aandacht vestigen op verschillende aspecten van de vaarweg. Een van de deelnemers is de in Haarlem geboren (stads)dichter en beeldend kunstenaar George Moormann (DE ZINGENDE ZAAG). Samen met Thomas Widdershoven (THONIK) ontwikkelde Moormann een tekstbeeld kunstwerk voor de sluizen bij Lemmer, de toegangspoort tot de vaarweg Lemmer-Delfzijl dat een belangrijke schakel is in het hoofdvaar wegennet van Noordwest-Europa.

Moormann en Widdershoven schreven en ontwierpen een nieuw gedicht en een nieuw alfabet. Beiden geïnspireerd op een mondiale ontwikkeling die natuurlijk ook Lemmer aangaat: het broeikaseffect en de (almaar stijgende) zeespiegel. Het gedicht ‘De zondvloed is nakende!’ geeft beetje bij beetje zijn apocalyptische boodschap prijs: Europa staat op het punt opnieuw geroofd te worden. Niet door een stier maar door het water dit keer, de zeespiegel die ongenadig stijgt.

Behalve Moormann en Widdershoven zijn er nog elf duo’s enerzijds samengesteld uit typografen/kunstenaars en anderzijds uit dichters/schrijvers die de opdracht hebben gekregen een ‘tekstbeeld’ te ontwerpen voor een locatie in de directe omgeving van de vaarweg. Daartoe werd de vaarweg in twaalf tracés verdeeld, zes in Fryslân en zes in Groningen. Aan een dertiende koppel is gevraagd een plan te bedenken voor een overkoepelend project. Het streven is om het ontwerp bij de sluizen van Lemmer in 2005 ten uitvoer te brengen.

Deelnemerslijst kunstenaars/typografen:

1. Wigger Bierma/Tonnus Oosterhoff
2. Marten Jongema/K.Schippers
3. Roger Willems/Marije Langelaar/Mark Manders
4. Rudo Menge/Ronald Olsen
5. Regina Verhagen/Gerrit Krol
6. Jan van Toorn/Willem van Toorn
7. Karel Martens/Kees ’t Hart
8. Erwin Adema/Benne van der Velde
9. René Knip/Tsead Bruinja
10. Gert Jan Slagter/Albertina Soepboer
11. Jacques Peeters/Martin Reints
12. Thomas Widdershoven/George Moormann
13. Vanessa van Dam/Sjaak Langenberg (totale project)