Jaap van der Zwaag: De Bewoners van de Nieuwburen in het jaar 1928. Van oudsher kende de gemeente, behoudens enige uitzonderingen, geen officiële straatnamen. 

Vroeger werden de huizen aangeduid met een letter ( G=Vissersburen en Nieuwburen; H=Achterom) en een huisnummer. Wanneer precies de straten officieel een naam hebben gekregen? waarschijnlijk rond 1933.

G 1    Attema – veehouder (Straatweg)

G 2    Bouwe Koopmans – veehouder (Straatweg)

G 2B  Hartstra – zonder beroep (Straatweg)

G 2C  R. C. Faber – gem. ontvanger (Straatweg)

G 2C  L.K. de Rook – muziekleraar (Straatweg)

G 4    H. Visser – timmerman (Straatweg)

G 5    A. Wierda – zonder beroep (Straatweg)

G 6    J. Koning – slager (Straatweg)

G 7    A. H. Visser – timmerman (Straatweg)

G 8    G. Mink – schilder (Straatweg)

G 10  Obbe Meerding - rijwielhandel, later Ford-dealer

G 13  P. Hekman – predikant

G 15  A. de Vries – houtzager

G 16  D. Zoete – predikant

G 17  G. Esselink – arts

G 18  J. Woudstra – zonder beroep

G 20  P. Meijer – caféhouder 

G 25  Oebele Boersma – caféhouder. Was getrouwd met Wiepke Dam. 

G 26  B. de Vries – veearts

G 28  A.L. Smeenk – dir. postkantoor

G 29  H. v.d. Schoot – manufacturier

G 30  J. Schirm – bakker. Het bakkersbedrijf werd door Johannes de Vries voortgezet.

Laatste huis van Nieuwburen. Om de hoek van bakker Schirm begon de Vissersburen (G 31 etc.)

Op de voorgrond enkele boerenwagens voor het plaatselijke café Van der Hoff. Op de achtergrond de toren van de kerk met verderop de Straatweg, welke naar Sneek en Leeuwarden loopt.

Naast van der Hoff, staat boven de winkeldeur geschreven Zuiver S.K. lijnmeel = Ochtendvoer voor pluimvee

• Ymie De Jong: IJzerhandel gort heeft er ook gezeten
• Annie Bootsma: En voor Gort was het Piet de Blauw ook met ijzerwaren.

Foto van: Jan Visser: Deze foto toont gelijkenis met de inrichting van de Nieuwburen, zoals die nu is aangebracht. Het verschil is dat het midden hier nog met kinderhoofdjes bestraat is terwijl dat nu met klinkers gedaan is, in visgraat verband gelegd, ook hier alles gelijkvloers.

Deze week (2014) sloot vrouw Mastenbroek haar groenten- en fruitwinkel. Jammer, het was een van de laatste kleine winkels in Lemmer. Daar was nog tijd om een praatje te maken. Altijd royaal. Een harde werker, altijd aan het sjouwen met de kisten die voor de deur werden afgeleverd. 

Dit pand heeft al veel bestemmingen gehad. Op bijgaande foto heeft Oosten er een winkel, waar hij verkondigd dat hij koloniale en grutterswaren, koffie en thee, tabak en sigaren verkoopt. Een opvolger was Piet de Blauw met huishoudelijke artikelen en speelgoed. Toen was de beurt aan Theo Gort met ijzerwaren. Zijn vrouw Annie was meest in de winkel, broers Anton en Bernard deden de smederij.

Als er niet te veel werk was bouwden ze verkoopwagens en zelfs boten. Toen de winkel van Gort verplaatst werd kwam Steensma er in als huurder met meer luxe steengoed. Daarna kwam de familie Mastenbroek. 

Tussen het postkantoor en de winkel van Oosten was een steeg die toegang gaf tot de Centrale bakkerij. Faber van de radiocentrale. Steensma met een toonzaal van galanterieën. Bruinsma met kaas, het hotel is hier nog in handen van de familie van der Hoff. Op de linker kant zijn nog wat paaltjes zoals er indertijd nog verscheidene in Lemmer stonden, als afpaling van het terrein dat bij de huizen hoorde.

• Omschrijving van Evert de Vries: Deze foto is van 1884 en is de 'Hottinga's' brug. Deze brug was geel geverfd en stak over naar de Nieuwburen en werd verwijderd toen de Rien werd gedempt...
• Hier volgt ook nog een uitleg van Johannes de Vries: Zo goed als ik weet lag de 'Hottinga's' brug hier dichtbij. In de tijd dat de Gedempte Gracht nog open was. De brugwachter zou toen in ons huis hebben gewoond. Aan de andere kant, waar je van de Kortestreek naar de Oudesluis gaat, lag ook een brug, 'Plug's' brug genoemd. Plug was slager. Mijn grootvader heeft vaak verteld, dat Plug ook probeerde wat aan de schipperij te verdienen. Het verhaal was dan, dat hij aan een schipper vroeg of die vlees moest hebben. Als het antwoord dan nee was, vroeg hij: "Nou, smoar (vet) dan?" waarop de schipper antwoordde: "Smoor zelf, kerel".
• Deze brug lag ooit over de Rien, die na het dempen van dit stuk Rien niet meer nodig was. Deze brug liep van de Nieuwburen naar de Markt. De brug werd genoemd naar zijn "wipper" de heer Hottinga, die woonde in het huis waar Johannes de Vries zijn hele leven gewoond heeft. Achter de brug ziet men rechts de gebouwen die allen gesloopt zijn voor de nieuwe doorvaart. Linksachter op de achtergrond het pand van Centrum Lemmer van Freese en uiterst links de bakkershoeke op de Markt.

"Per diligence Lemmer-St. Nicolaasga-Joure, 1890" stond er op geschreven.

De aankomst van de diligence krijgt wel de nodige aandacht...Een groep mannen heeft zich op straat neergezet met de stoelen uit het café. Het is in de tijd dat op de plaats van de latere ramen nog deuren zaten. Boven hebben een paar jongens de ramen omhoog geschoven en laten zich niets ontkomen van wat er op straat gebeurt.

De meest opvallende verandering aan de gevel die in de loop van de jaren is aangebracht, is het verwijderen van de zonneblinden. Een eenvoudige voorziening tegen de zon maar het onderhoud er van is in onze tijd niet meer te betalen. In het onderste stuk van de blinden zit nog weer een apart gedeelte dat onafhankelijk van het geheel kon worden geopend.

Het bordje 'ANWB Bondshotel' is al behoorlijk verbleekt. Op het dak vinden we hier nog drie schoorstenen en een dakkapel. Na de laatste verbouwing enkele jaren geleden, is alleen de middelste schoorsteen nog overgebleven. Bij buurman Oosten hangt een papier voor het raam, waar bruine bonen op worden aangeboden.

We zullen hopen, dat het hotel binnenkort toch weer eens open gaat. Zoals het er nu bijstaat is het een aanfluiting voor de Nieuwburen. Bovendien zal alles er wel hard op achteruit gaan. Het zit nu al bijna twee jaar dichtgetimmerd , de waterafvoeren zijn allemaal verdwenen en dus stroomt het regenwater allemaal langs de muren weg.

Evert de Vries, 1995

1892- Dit pand is in 1907 afgebroken om plaats te maken voor het postkantoor wat in 1908 gebouwd werd (er stond nog een pand/woning naast wat ook gesloopt is)

Hier is het oude (vierkante) gebouw en pand/woning nog te zien, waar het latere Postkantoor gekomen is. Zie bouw onderstaande foto.

Geert van der Wal bracht mij wat historische gegevens over het Lemster postkantoor. 'Prachtig in de kom van Lemmer gelegen', zoals hij het noemt. Daar kunnen we het allemaal wel mee eens zijn. Op 28 september 1906 werd de bouw van het kantoor gegund aan de laagste inschrijver, G.S. Kijlstra van Drachten. De aannemingssom was fl. 27.983. Nog geen twee jaar later, op 8 Mei 1906, werd het gebouw in gebruik genomen. De ontwerper ervan was de Rijksgebouwenmeester. Zijn naam is nog onbekend. De opdracht was dat het kantoor in Joure als voorbeeld moest dienen. Er moest alleen meer ruimte in zitten.

De brieven voor Lemmer moesten voortaan niet meer via Amsterdam maar via Heerenveen verzonden worden. Die weg over Heerenveen was overigens niet de enige weg waarlangs de post in Lemmer terecht kwam. Uit gegevens blijkt dat in 1887 de post-rit Zwolle - Blokzijl werd doorgetrokken naar Lemmer. Een ander wetenswaardigheidje is dat in 1901 de tram Joure - Lemmer ook werd gebruikt voor postvervoer, de Rijdende Trampost. De post werd door de besteller onder het rijden van de tram gesorteerd.

We kunnen het wel heel toevallig noemen, maar op de laatste van de foto's die Boukje Meijer mij bracht staat het postkantoor ook. In de steigers. De foto moet dus tussen 1906 en 1908 gemaakt zijn. De manier waarop het steigerwerk hier in gebruik is zou nu vast niet meer toegelaten worden. Het is jammer dat we niet van de overkant op het gebouw zien, dan wisten we beter in welk stadium de bouw is. Het zicht op het kantoor is ook nog minder doordat er gebouwd werd achter de rooilijn van wat er al stond.

Op de voorgrond zien we een stukje van ons huis. 'Rijwielen en motoren, reparatiewerkplaats, K. Veenstra A.zn.' vermeld het uithangbord. Dat was dus in de tijd dat Keimpe Veenstra hier in fietsen en dergelijke handelde. De man werd 'Daarom' genoemd en we vinden hem onder die naam ook terug in het boekje 'Ach, ach, flau Bouk'.

In het volgende pand, later getrokken bij de textielzaak van Van Schoot, zal toen de familie Jorna gewoond hebben. Ik meen dat die meer in de juweliersbranche zaten. Het uithangbord van Van Schoot meldt dat er bedden, matrassen en manufacturen te verkrijgen zijn. In het hotel zit hier nog de familie Van der Hoff. Verderop is eigenlijk alleen het tegenwoordige pension duidelijk zichtbaar, toen vast nog bewoond door de familie Sleeswijk. Op de achtergrond de toren van de Gereformeerde kerk, een beetje aan het oog onttrokken door hoge bomen.

Johannes de Vries

Dit is de Nieuwburen van rond de eeuwwisseling. Op de rechterkant is een klein stukje te zien van ons huis, waar toen Veenstra in motoren en rijwielen handelde. Daarnaast de beide panden die later de manufacturenzaak van Van Schoot vormden, door Dijkstra als schoenenwinkel werden gebruikt en zo'n dertig jaar geleden door nieuwbouw werden vervangen.

In het linker pand was toen de manufacturenzaak al gevestigd. Siebe de Schoot woonde er toen, dat is dus de overgrootvader van Henk die later in het bedrijf in Marknesse zat. De beide huizen die dan volgen hebben indertijd ruimte moeten maken voor het nieuwe postkantoor. Naar ik meen was het grote huis in het bezit van de familie Sleeswijk. De grond waarop de Centrale Bakkerij in 1920 werd gebouwd, was een deel van de tuin die bij dit huis hoorde.

Prijs van het hele stuk grond f 1000,-. Het zonnescherm dat vooruit steekt is van het pand waar Jannes Bruinsma, als laatste een kaaswinkel heeft gehad. Naast hotel van der Hoff is het Nutsgebouw zichtbaar en daarnaast de gevels van het huis waar de familie Visser hebben gewoond, nu een onderdeel van de apotheek en het huis waar Fedde van Dijk, zijn kapperszaak had. Die gevel is met de nieuwbouw van Witteveen verloren gegaan. (zie onderstaande twee afdrukken)

Dan volgt het doktershuis. Daarvan zien we met genoegen hoe dit door de familie De Boer stukje voor stukje wordt vernieuwd en gerestaureerd. Een geluk dat dit, behouden is gebleven. Als laatste is de Gereformeerde kerk zichtbaar met de consistorie.

Evert de Vries

Deze op 18 mei 1909 verzonden kaart, toont op de achtergrond de toren (met oude spits) van de Geref. Kerk.. Geheel rechts de manufacturenzaak van H.S. van Schoot, met daarnaast het postkantoor.

De woning daarnaast, is reeds ingericht als winkel (nog zonder reclame) Vervolgens zien wij hotel Van der Hoff met speeltuin; het Nutsgebouw en de verdere bebouwing aan de Nieuwburen. De twee dames dragen nog oorijzers.