Deze pagina bevat meerdere delen, waaronder:

• Bezoek Oranjewoud
• De Bouwvereniging
• Turfkade

De Duimstraat te Echtenerbrug zo rond 1935. Tot aan de laatste 20er jaren liep er nog een sloot voor deze woningen en het dempen daarvan betekende een hele vooruitgang voor de bewoners. Rechts de woning van de fam. Schuitmaker. Dan de winkel en het woonhuis van de fam. L. Bruin. Dan komt de woning van Joh. Duim. Daarnaast, achter de fraaie leilinden, de woning van de fam. Egbert van Heerde. Het schoolhuis en de rest is niet meer goed waarneembaar. Op de achtergrond het café B. Vrielink en de schuur van de boerderij van M. de Haan.

Hier nog een advertentie van Bruin uit hetzelfde jaar waarin de foto is genomen. Bruin was door de jaren heen altijd zeer actief met het adverteren en het geeft niet alleen een goed beeld van de prijzen, maar kenmerkend was dat over sommige bijgaande teksten goed was nagedacht. 

De Duimstraat vóór 1920 met rechts de woning van Ep van Heerde. Hijzelf staat in de deuropening. De namen van de andere personen zijn niet meer te achterhalen. In deze woning is de fam. Simon de Witte in 1945 zijn kapperszaak begonnen. De linkerkant van deze woning werd als winkel ingedeeld en daarachter was het kappers gedeelte.

De hierbij geplaatste mededeling van de overplaatsing betreft zijn verhuizing naar de halve woning naast Date Bakker, Duimstraat 55, waar nu de fam. H. Wind woont.

We gaan nog even een paar jaar terug in de kappersgeschiedenis, want in 1934 had hij kapper Pieter Rispens opgevolgd. Pieter Rispens had zijn kapperszaak in de woning van Eibert Herder op de hoek Duimstraat-Hoofdweg, waar nu de fam. D. Laverman woont. Van Rispens hebben we nog een paar leuke gegevens die we hierbij afdrukken.

In veel kapperszaken was het in vroeger jaren de gewoonte, dat er wel eens een borrel of een glas bier werd geschonken. Zover is het bij Pieter Rispens niet gekomen, want in het laatste jaar van zijn barbiers-bestaan in ons dorp vroeg hij verlof B aan bij B en W. van Lemsterland. Hij moest ook wel, want Berend Otten aan de Turfkade, ook kapper, had in hetjaar daarvoor al Verlof B aangevraagd en gekregen.

Een opname uit het begin van deze eeuw, waarop de woningen nog ontbreken aan de rechterkant. De Duimstraat verdiende de naam 'straat' ook eigenlijk niet en zal in deze jaren ook wel niet zo hebben geheten.

De Duimstraat in 1928. Rechts de schuur van bakkerij Heerema, met aan de schuur het gemeentelijke mededelingenbord. Het was voor ons als plaatselijke jeugd altijd een geliefde bezigheid, om tijdens de vuurwerkperiode in het laatst van het jaar, dit bord met voetzoekers eraf te knallen. Vroeger werd er dus ook al 'vernield'. Dan zien we vervolgens de woning van de fam. Jochem Muurling, tegenwoordig de fam. M. Poepjes. Daarnaast het café van Andries Sloothaak, in deze jaren. Nu is hier de antiek- en curiosawinkel 'Geartsje' gevestigd en in de verste kant van dit pand woont de fam. Geert Wever. Dan de fietsenzaak van Koop de Jong, waar tegenwoordig Riekele, zijn zoon, het bedrijf in rijwielen enz. heeft. Het woonhuis van de fam. K. de Jong ontbreekt nog op deze foto. Daarnaast nog zichtbaar de garage van Molenaar, later Joh. Duim. In dit pand hebben tegenwoordig J. Jansma en S. Poepjes een reparatieruimte voor antieke motoren. De volgende woningen zin niet meer duidelijk zichtbaar.

BEZOEK ORANJEWOUD

Een affiche van de NTM uit de zomer van 1911. Nu heeft er vanuit onze dorpen nooit een tram naar Oranjewoud gereden maar toch is de later geopende speeltuin voor velen uit onze omgeving een reden geweest om 'It Wàld' te bezoeken, zij het dan per fiets of bus.

Een foto uit 1933 van de handwerklerares Martha Verhoeff en enige leerlingen ter gelegenheid van hun bezoek aan de speeltuin van Tjaarda Oranjewoud. Het bekende bord, dat altijd door de fotograaf werd gebruikt, tussen de meisjes in. Dit bord zal wel ontzettend vaak zijn gebruikt, want elke dag werd de datum aangepast. In elk dorp zijn wel verenigingen of groepen op oude foto's waar dit bord op voor komt. Eerst de namen van het naai-clubje. Staande v.l.n.r.: Martha Verhoeff, Marie Heerema, Fimmigje Bron, Janna Pen en Vogeltje Bouma. Zittend: Annigje Otten en Geertje Slump. Liggend: Cornelia Koehoorn en Jeltje Poorte.

Speeltuin Tjaarda was in vroeger jaren uiteraard helemaal niet te vergelijken met de huidige pretparken met hun uitgebreide attracties, afhaalbuffetten, lasershows en andere driedimensionale gebeurtenissen maar deze speeltuin was in wijde omgeving het doel voor een dag heerlijk speelplezier. Beroemd waren met name de kettingbrug, het doolhof en de belvedère, zij het op een andere locatie.

Hoeveel schoolreisjes zouden door de jaren heen de speeltuin van Tjaarda als eindbestemming hebben gehad. We drukken hierbij het gedicht af, dat de Lemster Rintsje Klazes onder de titel 'Nei 't Oranjewàld' in 1928 heeft gedicht. Een ode aan deze speeltuin. Eén regel willen we hier aanhalen: It oard fen ûntspanning, fen lêsten ûntdien. Zo zullen velen van de ouderen onder ons er nog wel eens aan terugdenken.

Het gedicht van juni 1928 van Rintsje Klazes, dat in de 'Nieuwe Friesche Courant' stond afgedrukt, zal voor het groepje dames uit Delfstrahuizen wel niet de aanleiding voor hun bezoek aan de speeltuin zijn geweest, maar ze waren er toch, zo'n 6 week later. 

We geven u hier de namen: V.l.n.r.: Afke de Koe, Geertje Pen, Anna Pen, Yke Moedt, Klaske Frankema, Trijntje van der Molen, ... de Jong, onbekend. Rechts vooraan: Aaltje de Boer en Aukje Holkema

We sluiten dit stukje over speeltuin Tjaarda af met een aantal vriendinnen uit Delfstrahuizen en Echtenerbrug, staande op de eerder genoemde kettingbrug, v.l.n.r.: Cornelia Koehoorn, Annigje Otten, Pietje Tjaarda, Pietje Slump, Jantje Wiarda, Geertje Bootsma, Janke Kerkstra, Jente Koopman en zittend: Aaltje Kerkstra. De foto dateert uit 1934.

DE BOUWVERENIGING

Hier de allereerste opname van een stukje nieuwbouw uit 1908 tussen Echtenerbrug en Echten, beter bekend als 'de Bouwvereniging'. Op het oog een wat saaie foto met nog geen aangelegde tuinen of geplante bomen. Alleen wat wasgoed, dat nog op ouderwetse wijze op de bleek in de zon ligt te bleken: wit te worden. Ook al iets, dat men in onze moderne tijd met wasdrogers en dergelijke niet vaak meer zal tegenkomen.

Op de achtergrond zien we nog net de woning Hoofdweg no. 38, waar tegenwoordig de fam. T. Hof woont. Die woning is van veel eerdere datum. Zoals al is opgemerkt, het is wellicht een wat saaie foto en de huizen lopen bepaald niet over van architectonische schoonheid, maar uit historisch oogpunt kunnen wij er natuurlijk niet omheen om deze te plaatsen. Van sommige woningen of boerderijen is het veelal nog te achterhalen, wie de voormalige bewoners zijn geweest, maar als het ergens moeilijk is, om dat uit te zoeken, dan is dat wel de 'Bouwvereniging'. Hoeveel mensen, gezinnen of alleenstaanden zouden er door de jaren heen wel niet in de 'Bouwvereniging' hebben gewoond. Wellicht honderden.

Het geheel oogt misschien wat sober, alhoewel voor die jaren in het begin van deze eeuw ook niet echt ouderwets ingedeeld, maar wat voor elk huis geldt, geldt ook voor de woningen van de 'Bouwvereniging' : een huis is niet alleen een paar duizend stenen met de vloer, de zolder, het dak; een huis is een plek waar geleefd wordt, vreugde, verdriet en andere emoties beleefd worden, waar door kinderen gespeeld wordt. En laten we eerlijk zijn, woonde het hier slecht? Integendeel, met vóór het uitzicht naar het Tjeukemeer, achter het vrije uitzicht over de weilanden van de Echtenerpolder. Een gezellig buurtje met banden zowel met Echten als met Echtenerbrug.

In november 1933 begon Jan Bron in de rechterhelft van de eerste woning links van het bruggetje een winkel in manufacturen. Hij betrok deze goederen van Date van der Werff, de latere schrijver, die een manufacturenzaak in IJlst runde. Bron ventte ook veel van zijn goederen uit met de bakfiets. Jan Bron was hiervóór timmerknecht bij het bouwbedrijf van Van der Werff te Echten.

Ook Date van der Werff had, voor hij naar IJlst verhuisde, een winkel aan de vaart in Echten. Getuige de afgedrukte advertentie had hij een behoorlijk groot assortiment.

Jan Bron is jarenlang zondagsschoolleider geweest en hij is in 1947 naar Lemmer verhuisd, waar hij naast meubelmaker ook koster is geweest. Maar met het ouder worden van deze buurt, nam het comfort van de woningen af. Moderne nieuwbouw trok de bewoners aan. Zo was er in de zeventiger jaren en in 1980 al sprake van leegstand.

Ondanks protesten van bewoners werden de woningen in 1981 afgebroken door loonbedrijf J. Bralts. Tot de allerlaatste bewoners behoorden de hoogbejaarde Minne de Vries, Berend en Ynskje Bakker-Wind en J. Kelderhuis. Dat het op deze plek goed wonen is, bewijst wel het feit, dat er snel weer een achttal woningen door de gemeente Lemsterland zijn gebouwd. In de richting van Echtenerbrug treffen we tegenwoordig het autobedrijf Bruin aan, maar vroeger woonde hier de fam. Jan Hulzinga, die hier een boerenbedrijf had. Vervolgens komen we dan de z.g.n. 'Iytse' bouwvereniging tegen.

Deze 4 woningen, 2 maal 2 onder één kap, zijn een paar jaar ouder en zijn rond de eeuwwisseling gebouwd van o.a. materialen, afkomstig van een oliefabriek uit Noord-Holland. De verveners-familie Slump was tot 1982 eigenaar. Toen zijn ze verkocht aan ene heer Veerhuis, afkomstig uit Mijdrecht, die ze na faillissement aan de huidige bewoners heeft verkocht. Ook in een van deze woningen heeft in vroeger jaren al een winkeltje gezeten, n.l. het kruideniers winkeltje van Anna Kussendrager. Het was gevestigd in de eerste woning, no. 66, waar nu de fam. Kelderhuis in woont.

TURFKADE

Het eerste gedeelte van de Turfkade uit 1912. Het hoekhuis is de woning en bakkerij van bakker De Haan, later Bootsma's bakkerij. Welke functie de hier openstaande slagboom had, is ons niet duidelijk. Van de mensen op de foto is alleen de jongeman met pet achter de paal van de slagboom bekend: Hendrik Schippers.

Een foto, ook 1912, van de bakkerij met het gezin Dirk de Haan. V.l.n.r.: Christina, Anna de Haan-Meines, de bakker zelf, Dirk en Wiebe en een bakkersfeintsje. Ook hier de openstaande slagboom. In het bovenlicht boven de deur de woorden 'bakkerij D. de Haan' en in de winkeldeur een prachtig gietijzeren deurrooster.

We schuiven een eindje op, niet alleen op de Turfkade maar ook in de tijd want deze foto is vlak voor de oorlog genomen. De boot van Jolle Bakker ligt voor de winkel van Otten. De fam. Otten had op deze plek niet alleen een kruidenierswinkel maar Berend Otten had hier zijn kappersbedrijf en hij was tevens schoenlapper.

Ook hier een opname van de Turfkade, de oude stoomboot en de vaart in de richting van de Tjonger. Links van de winkel van Otten woonde de fam. Jan Haayes de Jong, dan het postkantoor en daarnaast de smederij van Chr. Roukema, voorheen de timmerschuur van Albert Koopman. Roukema had zijn opleiding bij Joh. Duim gehad en was in de eerste instantie als fietsmaker begonnen.

Hier nog een advertentie uit de eerste jaren. Daar blijkt uit, dat hij ook fietsen verkocht. Knecht bij Roukema zijn o.a. ? Klein en Douwe van der Molen geweest. Douwe van der Molen is later voor zichzelf in Oudeschoot begonnen.

We besluiten dit stukje over de Turfkade met een wat jongere foto van het laatste deel. De oude schuur van Arjen de Jong was afgebroken en op deze plek werd door de heren Fingscheidt en Kl. Lammers een jachtwerf opgericht. Deze werf is later overgenomen door Johan van Pieter Wind, die met vrouwen zonen dit bedrijf enorm hebben uitgebreid. Het is nu een bedrijf met een achttal werknemers, dat, onder de toepasselijke naam "It Turfschip", moderne jachten vervaardigt en een botenverhuurderij heeft.

Dan de woning van Kees en Hinke Slump. Slump heeft jarenlang een timmerbedrijf gehad aan het Hellingpad. In de laatste woning woont in de eerste helft de fam. Oene H. Dam en in de verste kant fam. Lammert Bruin. Schuin tegenover de laatste woning hebben gedurende vele jaren woonschepen en arken in de vaart gelegen. Diverse families hebben hier hun domicilie gehad. Het woninkje van Kees Slump is na afbraak bebouwd met een fraaie woning, waar tegenwoordig de fam. Iede Oosterveld woont.