Deze pagina bevat meerdere delen, waaronder:

• Geheelonthoudersvereniging
• Minsken by de brêge
• Café Rijpkema

De oprichtingsdatum of andere wetenswaardigheden hebben we niet meer kunnen achterhalen.

De meisjesvereniging uit Delfstrahuizen uit 1930. Bovenste rij v.l.n.r.: Sjoukje Kroondijk, Kerstje ter Heide, ... Kroondijk, ... Kooi, Aaltje Kingma, Minke de Boer, Jantje Koehoorn, Aaltje Koehoorn, Eelkje Moedt, Trijntje van der Molen, Woltertje Stuiver. Middelste rij: Froukje Wever, Grietje Slump, godsdienstonderwijzer mijnheer Te Loo, Pietje ter Heide, onbekend. Op de voorgrond: Grietje Maat en Trijntje Kraak.

Een foto van de jongelingsvereniging uit Delfstrahuizen, gemaakt n.a. v. het 40-jarig bestaan in 1942. Boven v.l.n.r.: Wietse Gadsonides, Lucas Kooy, ... Bakker, Lute Oosting, Jelle Sierdsma, Arjen v.d. Molen, Sjoerd v.d. Molen en Volken H. v.d. Molen. Middelste rij: Willem v.d. Molen, Siemen Smink, Volken Holtrop, godsdienstonderwijzer mijnheer Bosma, Pieter Sierdsma, Douwe Pen en Durk Smink. Onderste rij: Anne Wierda, Jan Pen, Jaring Krekt en Berend Visser.

De meisjesvereniging van Delfstrahuizen uit 1948 of 1949. Bovenste rij v.l.n.r.: Hannie v.d. Vaart, Annie Jetten, Betje Wieling, Betje v.d. Molen, Grietje van Eyk, Lutske van Stralen, Janna v.d. Molen en Liesbeth Oenema. Middelste rij: Japkje Heerema, Sjoukje van Stralen, Chris Oosting, Antje Heerema, Marie Heerema, Sjoukje Holtrop en Hennie Sierdsma. Vooraan: Fetje Jansma en Annie Bosma, de dochter van mijnheer Bosma.

GEHEELONTHOUDERSVERENIGING

Binnen de geheelonthoudersvereniging van Echten-Echtenerbrug had men een toneelgroepje gevormd. In 1917 is er een foto van gemaakt. Ze traden op onder de toepasselijke naam "For jens neiste", een wat oudere "Fryske benaming" voor "Voor je naaste". 

De namen, achterste rij v.l.n.r.: Ubo Bijlstra, de assistent op de Oosterzeese zuivelfabriek, waarvan we de naam niet hebben, dan Jantje Schippers en Fimmigje Gadsonides. Voorste rij: Jantje Gadsonides, Jacob Jongsma en Lummigje Jongsma-Koopman.

De geheelonthoudersvereniging had als officiële naam: "Ned. vereniging tot afschaffing van alcoholische dranken". Ook wel eens wat oneerbiedig "de blauwe knoop" genoemd. De leden droegen een blauw knoopje. In vroeger jaren een actieve vereniging. Dat blijkt ook wel uit de affiche, die hier is afgedrukt.

Op 6 nov. 1930 organiseerde het bestuur een propaganda avond, waarin o.a. het duo Barend en Martsje optraden. In die jaren een zeer bekend duo, dat bij verschillende gelegenheden op cultureel gebied hun sketches speelden. Opmerkelijk was natuurlijk wel, dat de bijeenkomst plaatsvond in café Kl. Huisman in Echten, maar tijdens deze avond zullen er wel geen alcoholische dranken zijn geschonken, nemen we aan. Een dorpshuis was er toen uiteraard nog niet. Ondanks jarenlange activiteiten zijn deze verenigingen er nooit in geslaagd om de doelstelling, nl. het afschaffen van alcohol, te realiseren.

Een dergelijke avond in een dorpscafé zou in onze tijd wellicht ook niet meer op veel belangstelling kunnen rekenen. De vereniging schuwde de discussie niet, om maar eens een moderne term te gebruiken, en evenmin de publiciteit. We geven hier een voorbeeld. Er vond in de maanden mei en juni 1926 een heftige discussie plaats via diverse ingezonden stukken in de krant tussen het Comité "de blauwe week" en de caféhouder Egbert Muurling van Echtenerbrug.

Tijdens die "blauwe week" mochten de café's geen alcoholische dranken schenken. Er was het comité echter ter ore gekomen, dat in de buitendorpen het tapverbod slecht werd nagekomen. Dat was voor het comité aanleiding om een pittig ingezonden stuk in de krant te plaatsen. Egbert Muurling nam dat niet en plaatste op 20 mei 1926 ook een ingezonden stuk, dat er tegenin ging.

Hij maakte daarin echter een foutje, door te schrijven, dat "hij als caféhouder niet wilde beweren, dat hij het tapverbod nooit overtrad en meerderen met hem." Dat had hij beter niet kunnen schrijven, want het Blauwe week comité kwam op 5 juni met een harde reactie op het stukje van Muurling. We drukken hierbij een drietal van de ingezonden stukken af, maar er zijn meer geplaatst. We laten het bij deze drie, om het niet te langdradig te maken.

Op 28 juni staakte Muurling de strijd, maar de kou was nog lang niet uit de lucht. De bewoordingen werden er ook niet hoffelijker op. Het tekende echter wel de felheid waarmee in die jaren de geheelonthoudersvereniging voor haar standpunt uitkwam en Egbert Muurling het voor zijn branche opnam. Zoals eerder opgemerkt, is men nooit in de doelstelling geslaagd, want anno 1997 bestaat deze vereniging nog uit slechts 600 leden over het gehele land en vergrijst in snel tempo.

MINSKEN BY DE BRÊGE

Minsken by de brêge. De oude markante koppen van Berend Vrielink, met op de achtergrond zijn café en naast hem Berend Otten, de barbier, die aan de Turfkade woonde. De man naast hem is Nanne Verhoeff. Dit plekje was ook altijd een vaste ontmoetingsplaats. Op de voorgrond rechts de slagboom, die door de brugwachter met de hand werd neergelaten, wanneer de brug werd gedraaid.

Nog meer mensen bij de brug. Hier nu niet voor een praatje maar voor het plaatje. De foto is genomen vlak voor de afbraak van de wipbrug, in 1911. Van de namen van de mensen hebben we niet één meer kunnen achterhalen. Het gebouw links is het café en rechts een gedeelte van de woning, waar o.a. de familie Wever en Kooy in woonden.

CAFÉ RIJPKEMA

Het café Rijpkema bij de 2e brug te Echten. Volgens het fietsenrek bondshotel A.N.W.B. Van geen van de personen weten we de namen. Rechts naast de ingang de bus voor de te versturen post. De drie woningen staan er in deze vorm vandaag de dag nog steeds. Op de achtergrond links het toenmalige café Moedt, waar tegenwoordig de fam. Maas hun cafébedrijf nog in heeft. Ook hier de wipbrug over de 'middenturfvaart' in de bekende vorm, zoals die in de vorige eeuw werd geconstrueerd en tegenwoordig weer geïmiteerd.

De foto dateert van na 1905, want toen had Tj. Rijpkema het café van A. Roukema overgenomen. Roukema had het in 1897 gekocht van IJsbrand de Boer, die er in de vorige eeuw een dorpslogement had. We hebben dat afkunnen leiden uit de reisverslagen van de koopman Ferdinand Schöne, een 'lapkepoep' afkomstig uit het Sauerland in Duitsland. (Westfaalse stoffenhandelaars, de 'lapkepoepen', Duitsers die lappen verkochten, zoals de Brenninkmeijers en Lampe).

De koopman Schöne bezocht onze dorpen al rond de jaren 1862 en was in die jaren erna zeer vaak als gast in logement Y.de Boer in Echten. We gaan even met Schöne mee op zijn allereerste reis vanaf zijn woonplaats Heerenveen: "Lopend begaf ik mij via Vierhuis en Delfstrahuizen naar Echten, waar ik mijn intrek nam in het dorpslogement van IJsbrand de Boer." Hij had als taak om zich aan de klanten van zijn vader voor te stellen als diens opvolger. Die genoot veel vertrouwen en zo overnachtte de jonge koopman de eerste nacht bij een oude juffrouw Klijnsma aan het Krompad te Echtenerbrug. Voor het eerst in zijn leven zag hij een' groote waterplas als het Tjeukemeer.'

Op advies van IJsbrand de Boer had Schöne een gids meegenomen, om de Echtener Veenpolder in te gaan. Dat was Rein Wiarda. Schöne was niet onder de indruk van de gesteldheid van de wegen in die omgeving zo rond 1860. We citeren hem even: "Zelfs behoorlijke voetpaden ontbreken veelal en wij moesten onze weg zoeken door landerijen, langs hazepaadjes, lange planken zonder leuning, die over slooten waren gelegd." 's Middags kwamen Ferdinand en Rein in de buurt van de Kooisloot en Rein stelde voor om een 'restaurant' midden in het waterland aan te doen. Dat bleek het huis van Date Mast en zijn vrouw te zijn. Het leek uiterst zindelijk en ze besloten om er een boterham met eieren te bestellen. Omdat ze nog een zevental kievitseieren hadden, stelde vrouw Mast voor om die dan maar te nuttigen.

's Middags vervolgden ze hun weg maar de handel vlotte niet. "Niks noodig, koopman" en Schöne werd er moedeloos van. Maar Wiarda troostte hem met de woorden: "'t Wirdt wol better, se moatte jy earst in kear ef hwet sjoen ha." Aan de grote weg ging het beter. Echten, Oosterzee en het Krompad was volgens Schöne een florissante boerenstreek, waartussen boerenhuizen een enkele winkel en burgerhuizen stonden.

Vanaf Oosterzee ging het naar Lemmer en daar zag Schöne voor het eerst van zijn leven de zee, wat op hem een geweldigen indruk maakte. In Lemmer logeerde Schöne bij hotel Tulleners en is een paar dagen later met de postkoets weer naar Heerenveen teruggekeerd. Die deed er drie uur over. 

We zijn met dit oude verhaal nogal wat afgedwaald van het café op de foto, maar IJ. de Boer, een van de voorgangers van Tj. Rijpkema speelt er een rol in.