Voormalig strand in Lemmer

'De stjonkhoeke' Voor de ouderen onder de Lemsters en oud Lemsters roept de titel herinneringen op aan gelukkige jeugdbelevenissen, hoe vreemd dat voor anderen op 't eerste gezicht ook mag zijn. Want bij de 'stjonkhoeke'(stinkhoek voor niet Friezen) denk je in de eerste plaats aan minder prettige dingen, maar het gaat over het enige strandje dat wij toen hadden.
De 'stjonkhoeke' ontleende zijn naam aan het feit dat er een of twee keer per jaar wel eens een bruinvis (plm. 1 meter lengte) aanspoelde en daar dan tot ontbinding kwam, waarbij je de stank vrij ver in de omtrek kon ruiken. De reinigingsdienst van de gemeente zorgde er dan voor dat het kadaver zo spoedig mogelijk werd opgeruimd.
De 'stjonkhoeke' lag op de plaats waar later de Vuurtorenweg ter hoogte van de voormalige tramhaven een scherpe hoek maakte. Vooral in het najaar werd het strandje daar omzoomd met een rand van zeewier, waarin veel krabben en garnaaltjes. Het was voor de jeugd een leuke speelplaats, met de grote basaltblokken tegen de dijk aan. Ook spoelden er veel schelpen aan die aan kippenhouders werden verkocht. In later jaren werd de 'stjonkhoeke' uitgebreid tot een groter strand en nog later werd het een onderdeel van het industrieterrein.

• Sake Barelds: Hier kreeg ik zwemles, op het strand, Tjitte en Janus hebben mij het zwemmen geleerd. Zij gooiden mij van de brug en als ik boven kwam moest ik mij maar redden, al hielden ze wel een oogje in het zeil. Voor mij stelde het strand veel voor en als het stonk ging je ergens anders heen.......

Deze foto is in 1932 genomen achter het Witte Húske. Dat was in de tijd dat de Zuiderzee nog niet afgesloten was. Waar later het strand kwam en het industrieterrein. Op de achtergrond ligt Lemmer.

Van links naar rechts zien we Roelof de Heij, Willem van der Veen, Gooitzen Noppert, Theunis Bijlsma, Schelte Haagsma en Hielke Hoekstra.

We zien hier It Wite Húske in 1973. Dit boerderijtje was een begrip in Lemmer. Een punt om naar toe te lopen, een punt waar gezwommen werd. Het stond ongeveer op de plaats waar later de kantine van de camping kwam.

Het gezin van Johannes Huitema woonde er. Later zijn zij naar Frankrijk vertrokken. Johannes was een zoon van Teake Huitema, die een boerderij in de Schans had waar later dokter Weber zijn praktijk kreeg. Huitema pachtte het land tussen Nieuwburen, Vissersburen en Polderdijk. Ruwweg het stuk waar nu Suderigge en een deel van de Gerben Bootsmastraat staan.

Foto van Wouter van der Meer: V.l.n.r. Wouter van der Meer, ?, zoon meester Zuiderveld. Jetty, Martha, Obe, Cor en Jetty van der Meer.

1953: LEMMER KRIJGT EEN STRAND. Bij Lemmer is men bezig een strand van ongeveer 7500 vierkante meter, langs het Schapendijkje, aan te leggen. Het werk wordt in DUW-verband uitgevoerd; men graaft het zand uit het meer op, en met kiepkarren wordt het naar de kant gebracht.

1953: Friesland heeft ondanks z'n kilometers lange kust, betrekkelijk weinig strand. Jaar in jaar uit trekken Friezen naar Zandvoort en Scheveningen om op het gele strand te genieten van zee en zon. Friesland heeft immers geen strand en zal het ook wel nooit krijgen.

Kunstmatig strand.

In Lemmer heeft men echter deze "It is net oars - mentaliteit" van zich af kunnen schudden. In de hoek tussen de Westelijke havendam en de vroegere zeedijk, vormde zich in de loop van de jaren een ondiep gedeelte, dat door de verlaging van het peil van het IJsselmeer nog ondieper werd. Op een gegeven moment was het mogelijk een flink stuk "zeewaarts" te lopen, zonder het leven er direct bij op het spel te zetten.
In die tijd begon een plannetje te rijpen, dat langzamerhand vastere vormen ging aannemen. Men werd het er over eens, dat een kunstmatig aangebracht strand heus wel perspectieven bood. Lemmer zou hierdoor een veilige badgelegenheid krijgen voor z'n eigen bewoners en in het beste geval zou zich op den duur een zeer bescheiden bad centrum kunnen ontwikkelen.

Driekwart hectare.

In 1952 werd met de aanleg begonnen, om de nodige grond te krijgen, liet de Nederlandse Heidemaatschappij een eindje uit de kust graven, dat zoals de foto aangeeft, met kiepkarretjes over rails naar het object, vlak onder de wal, werd getransporteerd.
Ontegenzeggelijk een aardig schouwspel. Gelaarsde arbeiders achter door het water rijdende karretjes. Maar het strand groeide op deze manier niet zo bar snel. In 1952 kwam het werk niet klaar, zodat na de winter andermaal de spa ter hand werd genomen.
De Lemsters vroegen zich af, of er geen doeltreffender manier is te vinden om tot hetzelfde resultaat te komen. Zou een zandzuiger geen sneller en beter werk hebben gemaakt? Maar wie zou dat kunnen betalen?

Wanneer het werk straks klaar is, zal de vreugde op de driekwart hectare bad-grond de aanleg-misère gauw doen vergeten.

• Theo Verhoeff: Het strand werd destijds in opdracht van de DUW getracht te realiseren, maar helaas tijdens stormachtig weer was het verdwenen !!! Later nogmaals geprobeerd helaas einde DUW werkzaamheden (Deze werkzaamheden heb ik zelf destijds gevolgd) Jaren later is het met behulp van zandzuigers toch nog gelukt.

1955: Men is bij Lemmer weer begonnen aan de werkzaamheden om een strand aan te leggen in het IJsselmeer. Er zijn reeds eerder pogingen gedaan om een strand te krijgen bij Lemmer, maar deze pogingen zijn steeds mislukt. Men pakt het werk nu met groot materiaal aan. Er is een grote buisleiding uitgelegd van ongeveer vierhonderd meter lengte. Door deze buis zal het zand, dat nodig is voor het verkrijgen van een strand, worden opgespoten. Hoe groot het strand zal worden, is nog niet bekend. Het ligt in de bedoeling om een zandlaag van anderhalve meter dikte aan te brengen. Men verwacht, dat het werk een vijf weken in beslag zal nemen. De inwoners van Lemmer volgen de werkzaamheden uiteraard met spanning. 

Uit de Lc: 10 jan. 1955

1955

1958

1960: Nu water, straks industrieterrein. Op de achtergrond het oude strand

Parkeren bij het strand 1960

1961

1964: Het strand bij Lemmer wordt uitgebreid. De gemeenteraad van Lemsterland besloot tot uitbreiding van het strand bij Lemmer met 1600 m2 en het maken van een kampeerterrein. Voorts komt er een parkeerruimte van 2000 m2, plaats biedende voor 150 auto's bij het IJsselmeer en strand. Het kampeerterrein wordt verdeeld in verschillende grootte van 3500 tot 350 m2. Een vierde deel van het terrein zal worden beplant. Men hoopt nog dit jaar met de uitvoering van de plannen te kunnen beginnen. De onkosten worden geschat op f 160.000.

1968: Op en bij het Lemster strand zijn grote veranderingen gaande. Het strand wordt uitgebreid, terwijl er tevens een wandelpier wordt aangelegd. De fa. De Jong uit Emmeloord, die de werkzaamheden uitvoert, is momenteel bezig met het opspuiten van het zand. Zowel de stranduitbreiding als de aanwezigheid van de pier zullen straks wellicht nog meer toeristen naar Lemmer trekken dan er nu al rust en vertier zoeken.

Waarschijnlijk zijn ze hier aan het zeepieren zoeken, om te vissen met hoekwand en een lange lijn met allemaal haakjes

Het eerste strand paviljoen, dat de familie Heeres toen exploiteerde

Toiletgebouw en strandpaviljoen bij strand te Lemmer

Foto van Alfred de Vries: Strand Lemmer, vanuit de vuurtoren 1959, gemaakt door de vader van Alfred.

Deze week stond tussen de oude foto’s in de Leeuwarder Courant een opname van het Lemster strand. Daar was het volgens het bijschrift nog nooit zo druk geweest als op zondag 30 juni 1957.

De hitte was enorm, zeker voor die tijd. Het water stond laag waardoor men veiliger kon baden dan ooit. Onder de badgasten waren veel deelnemers aan een zangconcours. In allerijl moesten die nog badpakken zien te lenen. Dit bericht haalde bij mij allerlei herinneringen aan dat concours naar boven. Volgens mij was dit concours op de Pinkstermaandag. Ik kan mij tenminste niet voorstellen dat de groenteman die naast ons stond zich zou laten verleiden om op zondag te verkopen.

Het concours werd op het terrein van het tramstation gehouden. Mijn vader had het terrein gepacht voor de ijsverkoop. Zoals we gewoon waren gingen we er al vroeg naar toe. Het was erg warm en we waren bang dat we het ijs niet goed zouden kunnen houden. Dat viel mee want toen het eenmaal begon te lopen vloog het ijs er uit. In de loop van de dag heeft De Jong van Heerenveen naar ik meen twee keer een nieuwe vracht ijs gebracht. ´s Middags hebben we de bakfiets mee naar het Achterom genomen om er nieuw ruw ijs en zout omheen te slaan.

Ik denk dat mijn vader nooit eerder zoveel ijs op een dag verkocht heeft. Het was in de tijd dat we met staven ijs werkten. We konden het dan mooi verdelen, mijn vader de staven snijden en ik afrekenen. Neef Andries was ook op het terrein in actie. Dat zal wel met kaartverkoop geweest zijn. Dat was zijn rol altijd op het voetbalterrein en ook wel bij andere gelegenheden. Hij had ook erg veel last van de warmte.

Toen we ´s middags terug kwamen van het ijs bijvullen had hij een heel grote strooien hoed op. Die had hij vlug bij Van der Berg in de Schans gekocht. Dat was zijn redding geweest zoals hij later wel gezegd heeft.

Johannes de Vries