Sybren Osinga: "Wy slaan ōf verkeapje fertelle en dogge der in lachertje by"

Door Eeltsje Hettinga, in de Friesland-post 1987

'Sybren Osinga hat de kaken noait op elkoar', wordt er over hem gezegd. Osinga zelf: 'As de sinne net skynt, soargje wy derfor dat hy al skynt'.

De lytste fiskōfslach yn jeropa mei persintaazjegewijs de grutste omset, zo omschrijft Syberen Osinga (52) de visafslag in Lemmer. Hij is niet alleen de beheerder van de afslag, maar ook de laatste afslager in Friesland die het zonder veilingklok doet. In een snel afdalende reeks raffelt Osinga met bulderende stem de prijzen af en wijst de partij spiering, aal of snoekbaars toe aan de hoogste bieder.

De afslag is gehuisvest in een houten optrekje van amper 3 bij 5 meter. Aan de wand krantenartikels met onheilspellende koppen:

"IJsselmeervisserij sterft als de overheid niet ingrijpt" De Lemster Marten Vlig die zoals Osinga opmerkt "afslagers rechterhand is, over de IJsselmeervissrerij: de fiskerij is al utsturven.

Als zich op het dak van de afslagkeet de regen zich laat horen, lijkt het gevleugelde gezegde "min waar op e Lemmer" waarheid te worden. Maare Osinga, optimist als hij is vindt: As de sinne net skynt, dan soargje wy derfoar dat er al skynt.

Met wij bedoelt Osinga de verschillende Lemsters die zo in de loop van de ochtend "in kuierke" langs de Lemster buitenhaven en al struinend de neus ook even bij Osinga om de hoek van de deur steken. Als het buiten dan ook nog eens pijpenstelen regent, is de afslag een plezierig "hūske fan hāld oan". Niet in de laatste plaats vanwege het feit dat Syberen de kaken noait op elkoar had en him oeral de waffel yn slacht, zoals Marten Vlig, voormalig monteur op Noordzeekotters en nu onbezoldigd assistend van Osinga, spottend opmerkt. Aan verhalen op de afslag dus geen gebrek. "Wy slaan ōf, Ferkeapje fertelle en dogge der in lachertje by, zegt Osinga. Bytidenis it hjir in lytse leagenbank. Al moat ik sizzen dat wy noait net lige. Want Lemsters hālde fan de wierheid.

De Holwerder siele is hjir op en nij boetsearre.

De kleinste afslag van Europa, met procentsgewijs de grootste omzet, is een plezierig 'hūske-fan-hāld-oan'. V.l.n.r. Bauke Visser van de LE 74, Sybren Osinga, handelaar Willem Konter, uit Volendam en Jelle de Haan, ook van de LE 74.

Bijna vier jaar geleden volgde Osinga, Steven 'Roet' Visser, als beheerderafslager op. Daarvoor was hij ondermeer veehandelaar en fierder ha'k fan alles by de poat hān. Trittich jier ferlyn bin"k fanut Holwerd nei De Lemmer tein om 't ik wurk krije koe as ploechbaas by de Suderseewurken. Ik bin hjir op'e Lemmer hingje bleaun. It is hjir gemoedelik. De Holwerder siele is hjir op en nij boetsearen, glimlacht Osinga.

Hij solliciteerde naar het semi-overheidsbaantje "beheerder van de afslag", omdat het een parttime baan was waar geen zware lichamelijke arbeid aan te pas kwam. Dat paste dus maoi. Want neidat de hearen doktoaren my trijerisom oan'e rźch operearre hienen, bleau ik in wrak. Osinga zwaait de Lemster notabelen alle lof toe voor het feit dat ze hem als beheerder benoemde. Het is waarschijnlijk dat Osinga om die reden even opstaat, officieel op het Nederlands overschakelt en zijn weldoeners nogmaals zijn dank betuigd: Onze raadsleden en burgemeester ben ik daarvoor nog altijd zeer erkentelijk.

Osinga laat zich in zijn stoel onderuit zakken, legt de voeten op de groene schrijf katheder, rolt een Zware van de Weduwe en verteld ik haw in ferrekte soad nocht oan dizze baan. Ik sjoch ek op oere oan dizze baan. Ik sjoch ek net op oere en tijd. Ik doch it mei wille. En tink der goed om: ien dy't hjoed de dei yn dizze maatskippij trije kear oan'n rźch operearre is, dy komt oer it generaal net mear oan de bak. Bisto ynfalide of hast oare krupsjes , dan wurdst yn dizze maatskippij opromme. Bytiden tink ik wolris it ūntbrekt him inkeld noch mar oan in ōfskot fergunning. Skandalich of net soms?

De hiele fiskerij is hurd achterśtbuorke

De omzet van de Lemster afslag bedraagt jaarlijks een slordige drie ton. In vroeger tijden werd er meer omgezet, maar toen ware volgens Osinga ook veel meer beroepsvissers in Lemmer. Nei de oarloch wienen der noch sa'n fyftich iselmarfiskers. Tsjinwurdich binne it der noch mar fjouwer. Wat dat oangiet, is de hiele fiskerij hurd achterūbuorke. Mar lykwols komme hjier by us-op-'e-ōfslag Volendammers, Broek in Waterlandersen hielpers te fiskkeapjen. Sjoch, wy binne wol de lytste ōfslag fan jeropa, mar persintaazjegewijs hawwe wy de grutsste omset, sis ik altiten mar. Daar plukt de gemeente Lemmer ook van. Fan elke gūne dy't hjir omsetten wurdt, giet fjouwer prosint nei de gemeente.

Als de Lemmer 74 van de Lemster beroepsvisser Bouke Visser, de buitenhaven binnenvaart en de andere schepen ook binnen zijn, is het voor Osinga tijd om in actie te komen. Eerst worden de aangeboden partijen vis gewogen. Voor de koop hoeven de vishandelaren niet beslist lijfelijk aanwezig te zijn. Se kinne by my oan'e weet komme wat der oanbean wurdt. De keaplju ut Vollendam of wźr't se ek weikomme, kinne de prijs dy't se foar de partij jaan wolle, telefoanysk oan my trochjaan. Ik neam mar wat. Bygelyks f 9,02 de kilo foar de snoek. Ik notearje dat en dat briefke giet salang 't it ōfslaan noch net begūn is ūnder kateder. Als het zover is raffelt Osinga in sneltreinvaart de prijzen af, Beginnend bij f 9,25. En vijfentwintig, vierentwintig drieentwin...... totdat negen gulden twee de ijselijke kreet van Marten Vlig zich laat horen. Vlig speelde in dit geval even de rol van viskoopman uit Vollendam, die telefonisch op de partij in schreef.

Tolf en heal jier ferloofd, in Lemster rekord.

Links: Marten Vlig. Rechts vooraan: Gauke Bootsma van de LE 87.

Osinga is de laatste afslager in Friesland die zonder klok werkt. Yn Starum sitte de lju yn 'e bankjes en meie se op in knopke drukke as se biede wolle. Ik doch it ōfslaan noch mūling. Deromdat 't hjir eki sa gemoedelik om en ta giet,ju. Vlig is dźrby mym assistint en rjochterhān. De man die medeverantwoordelijk is en tegelijkertijd medeplichtig, spot Osinga. En as er foar Volendammer keapman spilet, dan is dat allegearre liefdadigheid fan him. Vlig knikt en grijnst ten teken dat het wel snor zit met wat Osinga nu weer over hem ten brede brengt.

Door de raampjes van het houten optrekje aan de haven ziet Osinga de Lemsters Plug en Dort lopen. Meteen beginnen de tongen zich te roeren. Over het duo Plug en Gort weet Osinga te vertellen dat se och sa graach kuierje meie. En moast rekkenje dat se 't ūnderweis altiten oer sinten, oandielen en huzen hawwe. Se hawwe dan elk de bynamme de miljonźrs, lacht Osinga.

Plug wie eartijds skuonmakker en Gort wie sinkwurker. Beiden binne frijgesel. Ik leau dat Plug tolf en heal jier ferloofd west hat. In Lemster rekord. Dan op fluistertoon, 't wijf mocht net mear kostje as in sekje kanarjesied. Het bulderend gelach van Osinga en Vlig doet de afslag op zijn grondvesten trillen.

Skele Andries, Pūde-met-sjū en andere bijnamen.

Sybren Osinga en Bauke Visser van de LE 74 inspecteren een bak met paling.

Als Osinga even later Skiele Andries voorbij ziet stappen, schiet hij, ondanks zijn herniarug, als een haas naar de deur Andries moast der eefkes ynkomme, Andries alpinopet op en door weer en wind verweerd gezicht, ploft naast de kachel neer. Als voormalig visser komt hij dagelijks even in de buitenhaven kijken. Want syn kat lest oars net as fisk, weet Osinga te vertellen.

Skele Andries kan smakelijk vertellen. Onder meer over Steven Roet, de vorige afslager die tot zijn tachtigste beheerder van de afslag was. Hy lźste der wol ien. Op in keer hied er fergetten om it romerke jenever dat er op 'e kachel setten hie, der op 'e tiid ōf heijen. Do wist wol, warme jenever net te sūpe fansels. Mar soks koe Roet neat skele. Hy sūpe it op, al rūnen him elk kleuren fan 'e reinbōge om 'e kop, lacht skele Andries. Roet, Hy wie sa meager as brānhout onderbreekt Osinga: Sa meager, dat by wannear 't er ūnderde dūs stie, dan waard er ne tienris wiet.

De cultuur van de bijnamen in Lemmer is een fenomeen op zich. Wie het telefoonboek openslaat, valt de hoeveelheid Bootsma's en Vissers op. Steven Roet heet Visser. Skele Andries idem dito. 'It is net sasear skellerij legt skele Andries uit. Mar troch al dy bynammen kinst in oaer better ūt incar hālde. Wandt ik wit wol net hoefolle Andries en Steven Vissers der op 'e Lemmer tahālde.

Osinga somt op een manier alsof hij de prijzen voor de vis afraffelt, een aantal bijnamen op: Andries Panne, de Skźch, Pūde-met-Sju. En Bauke Visser hat der sels twa. Elf-uurtje en Houtsje. Houtsje? Osinga: Ja. Hy hat it altiten oer lju mei houtene hanne, of houtene poaten of houtene koppen, as se net al handich of snugger binne. Fandźr. Skriuw mar net op dat dat ik dat sein haw, want oars meitsje se der hjir elk noch in needslachtplak fan as se dat lźze. En wy moatte as ōfslach noch langer mei as hjoed.

Marten Vlig knikt, merkt op dat als de vis afslag in Lemmer als gevolg van de overbevissing van het IJsselmeer dicht moet, Lemmer dan helemaal ūtsturven is. Skele Andries die twintig jaar geleden al met de visserij ophield en daarna in de touwfabriek ging werken, is somber. De hele Iselmarfiskerij gjit oan barrels. Alle fiskers witte dat mei har fangste in stapke werom moatte, wolle se de saak net leechfiskje. Mar ja se hawwe meastentiids grouwźlich ynvesterarre yn dy nije skippen. Se steane mei de rźch tsjin de muorre.

Osinga vult aan: De lźtste jieren binnen de fangsten op iel en snoekbaars hurd achterśt gien. Dat, wolle se in ynkomme hawwe, dan moatte se noch mear fange. De jongste fisk krijt amper kāns om grūt te worden, want dy wurdt ek futfongen. Roofbouw is 't. Dat sis ik dy. De oerheid moat yngripe troch it ynstellen fan in kwotum lykas men by de Noordseefiskerij dien hat. Sa net, dan wrotte de gruttere jonges de lystere fiskers derśt. Als der mar in pear fiskers oerbliuwe, dan is 't mei de tiid ek dien mei de ōfslach. Dat my yn gjin gefal barre. Want de ōfslach heart by de Lemmer, sa 't De Lemmer by de ōfslach heart, sil'k mar sizze.

Gauke Bootsma, Marten Dijkstra en Ko Windt.

Auke Coehoorn: Dit zijn Jan Visser (de Slide) en ik tink die oare is Tjalling van Obe Poepjes.

Willem en Jelle Toering