Jurjen Hoomans, geboren op 5 april 1913 te Eppinghoven (Duitsland) zonder vorm van proces doodgeschoten op 6 april 1945 aan de dijk van het IJsselmeer tussen Sondel en Nijemirdum (Zandvoorderhoek), hij is begraven in IJlst, (Op aanwijzing van een Duitse soldaat werden hun stoffelijke overschotten pas op 18 oktober 1946 gevonden en op 23 oktober werden ze onder overweldigende belangstelling in IJlst herbegraven.) zoon van Johannes Jurjens Hoomans en Aaltje Douwes Griepsma.

Bij het gemaal bij de Greolshaven aan de Wymerts*, hadden o.a. Jurjen Hoomans een geheime opslag voor verzetswapens en sabotagemateriaal.

Jurjen Hoomans

RECHTBANK LEEUWARDEN: Dood door schuld

Bijz. Strafkamer Leeuwarden „Met Duitsland tegen de Winterhulp Nederland”

In de maand Juli 1941 werden te IJlst affiches aangeplakt, waarop stond te lezen: „Met Duitsland tegen het Bolsjewisme". Een ingezetene veranderde „het Bolsjewisme" in „de Winterhulp Nederland". Enkele van deze biljetten werden afgescheurd, omdat zij aangeplakt waren op plaatsen, waar het verboden was.

In verband met dit laatste werd de tegenwoordige opperwachtmeester der Rijkspolitie, H. Dalfsen te IJlst, ter verantwoording geroepen door de Ordnungspolizei te Leeuwarden. Bovendien werd de burgemeester, mr. H. J. Langman, op het matje geroepen bij Ross. Dit gebeurde naar aanleiding van een brief, welke T. Visser, te IJlst, thans gedetineerd in de Cellenbarakken te Scheveningen, schreef aan burgemeester Schut te Sneek, waarin verdachte mededeelde, dat de burgemeester van IJlst, mr. Langman, de Duitse belangen tegenwerkte. De president toonde verdachte voorts nog enige zijner brieven aan Schut, waarvan één door deze handlanger van de vijand werd doorgezonden aan Ross.

Vervolgens las de president de verklaring voor van burgemeester Langman, waaruit bleek, dat geheel IJlst — verdachte was dus de enige N.S.B.-er — op 31 Augustus 1941 Oranjefeest vierde. Ieder was getooid met een Oranjebloem. Verdachte reed naar Sneek, om te IJlst bezetting te krijgen, met het gevolg, dat de burgemeester opnieuw ter verantwoording werd geroepen en thans door de 'S.D... Verdachte had het veranderde biljet gefotografeerd

Verraad

Voorts zond verdachte in Juli 1943 een brief aan burgemeester Schut, welke brief luidde: „Ik heb wel eens gehoord dat men om tactische redenen de beweging niet inschakelde, doch ik ben genegen of is het midden in den nacht mede te werken 'voor de totale oorlog,' zelf heb ik mij al twee maal opgegeven voor het front en behoor thans bij de motordienst.

Hier zijn namen van jongens die allang weg hadden moeten zijn. Er zijn er die 's nachts bij anderen slapen doch neem dan de vaders maar mee:

• Marnix Jansen, Eegracht
• Thijs Braaksma, Uilenburg
• Gerben Groenveld, Galamagracht
• Tjirk (Frans) Bakker, Zevenpelsen
• Tjitk (Sibbele) Bakker, Zevenpelsen
• Jarig Jan Nooitgedagt, Zevenpelsen
• Klaas Homans, Uilenburg
• Henk ten Kate, Galamagracht
• Jan Dokkum, Popmawal, Abe Postma, Uilenburg
• Homme Jansma, Uilenburg
• Marten Nob, Galamagracht
• Ruurd Koopmans, Eegracht
• Rinsje Bijlsma, Uilenburg
• Jopie Woudstra Szn., Zevenpelsen.

Hier zijn jongens bij die krijgen geld uitgekeerd, hebben bonkaarten voor levensmiddelen gekregen omdat zij de stempel op de stamkaart hadden doch nooit zijn weggegaan. Hier zijn nog wat namen van hen die met verlof uit Duitsland waren doch niet weer zijn weggegaan, er zijn bij die zich buiten IJlst ophouden:

• Jan Feenstra, Uilenburg
• Thomas de Jong, Eegracht
• Paulus Buma, Popmawal
• Abe de Jong, Galamagracht
• Arend Brens, Eegracht
• Jan Hoomans, Eegracht
• Hendrik Groenveld, Galamagracht
• Piet Zwaagman, Galamagracht
• Martinus Haringa, Galamagracht
• Bauke Vellingae, Galamagracht.

Er zullen er wel meer zijn doch wie dit zijn weet ik niet. De gezagsdragers hier hoeft u niet in te schakelen deze waarschuwen de mensen en maken alleen jacht op hen waarvan ze weten dat ze de nieuwe tijd zijn toegedaan.

Illegale werkers in gevaar.

In de maand maart 1945 deelde verdachte aan de S.D. mede, dat zijn zoon in een onder IJlst staand hok een hoeveelheid munitie had gevonden, welke daar vermoedelijk door z.g. illegale werkers zou zijn gedeponeerd. Voorts vertelde hij, dat o.m. Cornelis van der Meulen, Harmen Hoogeveen, Harm van Dalfsen, Hendrik Huizinga en Jurjen Hoomans vermoedelijk zouden deel uitmaken van de zgn. illegaliteit te IJlst. Tenslotte leverde hij de munitie aan de vijand uit.

Getuigen die zich niets meer herinneren.

R. H. G. Nitch, lid van het commando te Sneek, afkomstig uit Bentheim, had aan opperwachtmeester Dalfsen verklaard, in tegenwoordigheid van rechercheur Van Wijk, dat verdachte een vertrouwensman van de Duitsers was voor IJlst en omgeving en dat verdachte hem de bovengenoemde namen had gegeven.

Getuige Nitch ontkende thans alles. Verdachte had de namen niet genoemd; hij kende reeds deze namen. Tegen beter weten in, aldus een der rechters, werden dus deze verklaringen afgelegd. De verbalisant kan zich de houding van deze getuige niet begrijpen. De wetenschap had u dus niet van Visser, doch van anderen.

Het is vermoedelijk aan te nemen, aldus een der rechters, dat het proces-verbaal voor 95% niet klopt. Getuige S. Blaauw verklaarde, dat op de Dienststelle te Sneek bekend was, dat verdachte een vertrouwensman was van de S.D. Thans zeide hij, dat hij verdachte niet kende, waarop verdachte prompt hetzelfde verklaarde. En een paar maanden geleden had hij nog voor de politierechter verklaard, dat het een Visser was uit IJlst!

De heren C. v. d. Meulen en H. Hoogeveen trokken er op uit, om bij boer Nauta wapens voor de sabotagegroep te Sneek over te nemen. Dit, ging niet door, daar verdachte beiden schaduwde. Nog dezelfde dag verschenen de Duitsers op de boerderij. De getuigen waren zeer ernstig, daar de heren Hoomans en Huizenga werden gefusilleerd. Verdachte was beide mannen gevolgd, omdat hij vermoedde, dat het bootje, waarmee beiden er op uittrokken, zijn fuiken zouden vernielen.

Nog een andere getuige was de ter dood veroordeelde Lammen. Getuige kende verdachte niet. Aan de politie verklaarde hij, dat verdachte schriftelijk, mondeling en telefonisch inlichtingen aan de S.D verschafte. Getuige herinnert zich deze verklaring niet, welke hem niet was voorgelezen. Een andere verklaring, in concept getekend, werd hem voorgelegd. Ook hiervan herinnert hij zich niets. Opmerkelijk, aldus de president. Ook niet, dat iemand weigerde wacht te kloppen en die uit IJlst werd ontboden, om op klompen met een hoge zij en een wandelstok te Leeuwarden te komen?

Ook de gemeentesecretaris van IJlst, de heer J. P. Goelema, werd bij, de Duitsers aangebracht en gearresteerd op grond van zijn houding tegenover de bezettende macht. Deze arrestatie geschiedde op het gemeentehuis, nadat Lammers bij verdachte was geweest. De secretaris werkte de arbeidsinzet tegen en hielp onderduikers. Ook de vroegere Sipo-man, Grundmann te Leeuwarden, werd als getuige gehoord. Ook hem moest het geheugen worden opgefrist. Hij verklaarde aan de politie, dat er vele mensen zouden zijn gearresteerd, wanneer men op de mededelingen van verdachte was ingegaan. Opperwachtmeester Dalfsen verklaarde, dat dit de eigen woorden van getuige waren, welke hem niet in de mond waren gelegd.

26-10-1949. Hepkema's courant

* Wijde Wijmerts, bezuiden het poeltje Greolshaven.