De nummers voor de personen corresponderen met de foto genomen bij de school in Kollum 1945 na de bevrijding.

De 5 gevechtsgroepen die deelnamen aan de strijd om Dokkumer Nieuwe Zijlen en daar aan volgende gevechten op de Soensterdijk op 14, 15 en 16 april 1945 waren voortgekomen uit de zo genoemde “Knokploeg” de KP die al eerder was gevormd en waar Uilke Ganzinga commandant van was, De ploeg was onderdeel van de Landelijke organisatie van de KP (Knokploegen dus)

De algehele leiding van de gezamenlijke gevechtsgroepen in Kollumerland bestond uit

1 Uilke Ganzinga. Algeheel commandant en Gemeentelijk Operatieleider (GemOL) Wonend: Zandbulten 99 nu Ganzingawei 17. De straat is na zijn dood in 1953 naar hem vernoemd. Schuilnaam in het verzet was “de Jong”. (Zie ook bijgevoegd stuk onderaan) Ganzinga, die voor de oorlog kapitein op de douanerechercheboot “Generaal Kruls” (in Oostmahorn?) was ( hij was dus echt belastingambtenaar en ging zo ook in de oorlog door het Bovengrondse leven), ging direct na de oorlog weer terug naar de Douanerecherche en zijn boot, maar dan in Harlingen. Al vrij snel werd hij overgeplaatst naar Hellevoetsluis waar hij kapitein werd op de “Dolfijn”, een zeer snelle patrouilleboot waarmee de douane de Zeeuwse wateren en het Nederlandse deel daar van de Noordzee controleerde op smokkelaars e.d. Hij was daar ook gemeenteraadslid voor de Partij van de Arbeid. Hij overleed plotseling voorjaar 1953.

31 Germ M. Meijer plv cdt GemOL en tevens coord. Groep 2 en 3 (wapens bij boerderij Klaas de Groot a/d Muntjeweg bij Veenklooster) Schuilnaam “Lammertsma”.

30 Gosse Beerda (1905-1965) contactman en mede leiding verzet adres Kollumerzwaag 7. Was timmerman en had een houthandel en had opslag van wapens op zijn bedrijf. Nam zelf niet deel aan de gevechten. Schuilnaam “Houtman”. (Zie ook bijgevoegd stuk onderaan)

De groepen die gevormd waren voor de laatste fase van de oorlog waren in principe gebaseerd op een gebiedsindeling: 1 oost, 2 west, 3 midden en 4 noord.
De Sab-groepleden vormden al eerder de kern van de “Knokploeg” en die voerde ook al eerder sabotageacties uit in het hele gebied met nadruk op spoor- en vaarweg en telefoonlijnen van de Duitsers. Ze zorgden ook voor transport van wapens e.d. Er zijn al verslagen uit 1944, opgemaakt door `De Jong' (U. Ganzinga), leider der KP Zandbulten,`Germ' en N.N. betreffende het tot zinken brengen van schepen in de Dokkumer Ee en het Kolonelsdiep op 6 november 1944. Deze ploeg was aangesloten bij de Landelijke Knokploegen. Er waren meer verzetsorganisaties zoals de Ordedienst

• Groep 1 kwam uit het oostelijk deel: Munnekezijl en Burum e.o.

2 Karst Kuipers groepscommandant groep 1

4 Bonne de Boer Burum plv.cdt gr1

33 Karst Dijkstra

3 Wiemer Folkertsma onderwijzer Augustinusga

* Okke Kerkstra Munnikezijl niet op de foto

55 Hendrik (Henk) Knot

32 Jan Knot

5 Jacob (Jaap) Knot

* Harm Kuipers niet op foto

34 Jan Mosselman

49 Hendrik van der Velde

53 Riemer de Vries

56 Willem de Vries

54 Luth (Luiten) Zuidersma

• Groep 2 kwam uit het westelijk deel: Oudwoude, Westergeest e.o.

29 Jan Brens groepscommandant groep 2

† Heine de Bruin plv gr.cdt groep 2 Oudwoude. Gesneuveld 16 april, op de laatste dag bij Kollum op de Willem Loréweg bij Kollum.

51 Rommert Adema

52 Auke Attema

26 Jabik (Jacob) de Boer Oudwoude Wyegeast 123?

69 Michiel Boersma.

68 Marten Buist

Jan Ebbinge

67 Feike van der Horn Kollumerzwaag

36 Reinder Jacobi (of toch Jacobs?, die kom ik ook tegen)

44 Haje Klijnstra uit Westergeest (of toch Kleinstra uit Zwagerveen? Die woonde in 1947 Pelikaanstraat 3 Leeuwarden

50 Klaas van der Schaaf

16 Jacob (Jaap) Veenstra

28 Eerde Vellenga

• Groep 3 kwam uit de omgeving Zwagerveen, Zandbulten, Kollumerzwaag , Veenklooster.

24 Hendrik Wentink groepscommandant groep 3 Was al vanaf mei 1943 ondergedoken op Zandbulten 99 bij Ganzinga. Hij was belastingambtenaar bij de douane in Enschede en was tot de capitulatie in mei 1940 beroepsmilitair (wachtmeester-hoefsmid) bij de Veldartillerie geweest in Breda. *12-04-1911-†04-06-1970 Hij was mijn vader. Werd door de arm geschoten op de eerste dag bij de Soensterdijk maar stapte volgens het verslag daarna weer gewoon op de fiets.

66 Harm Alzerda Kollumerzwaag

† Gerrit Bleeker Gesneuveld 1945 Soensterdijk. Hij was kandidaat-notaris in Leeuwarden en daar al in het verzet bij de OD. In 1945 ondergedoken met vrouw en 3 kleine kinderen in Kollum bij zijn schoonvader Klaas Stuur en toegetreden tot de verzetsgroep en toegevoegd aan groep 3.

19 Wietse Bosma Zwagerveen 97

65 Harm Brandsma adres in 1947 zuivelfabriek de Vlijt Rouveen, (werkte later voor Unicef en richtte voor hen melkfabrieken op in Nigeria, Kenia en India) Getrouwd .met Leah Betsy (Lia) Peereboom , (joodse onderduikster uit Amsterdam), 2 kinderen Rozet en Rients Mark. Woonden in 1970 in Doorwerth.

* Willem Hoekstra werd door de schouder geschoten de eerste nacht en uitgeschakeld. Was vrachtrijder Woonde op de Koarte Loane te Zwagerveen. Werkte later bij Ganzinga op de Generaal Kruls, de douaneboot in Harlingen/Oostmahorn. Niet op de foto.

23 Anne Korporaal was ook ordonnans/koerier Zandbulten 74

47 Wieger Leegsma plv cr.cdt nam deel aan strijd bij DNZ en had opslag wapens van groep 3 op
boerderij Veenklooster 44 is nu Kleasterwei 23 Veenklooster *28-09-1915 †02-09-1991

20 Jan Luinstra Zwagerveen 96

64 Willem Meijer Kollumerzwaag 3 (broer van Germ?)

48 Ebele Mulder Zandbulten (woonde in 1947 op nr.99, het oude huis van Ganzinga!).

22 Kees Postma Zandbulten 61

Jacob Scheffel zwaargewond Zwagerveen 94; niet op foto

45 Hilke J (Hille) Veenstra onderwijzer Kollumerzwaag 6 Zie ook toegevoegd stuk onderaan de lijst

21 Floris Venema Kollumerzwaag 110

56 Willem de Vries

• Groep 4 kwam uit Kollumerpomp e.o.

6 Pieter Douma groepscommandant groep 4 Hij had boerderij op Kollumerpomp

41 Aukje de Boer koerierster

40 Wieb de Boer koerierster

59 Roelof Bouwstra

57 Jitze (Tjisse) Dijkstra

† Jacob de Graaf Kollumerpomp gesneuveld.Geb.1902 Kollum, Getr en 4 kinderen Woonde in Kollumerpomp (waar een straat naar hem is vernoemd) en werkte daar op de boerderij van Pieter Douma, de gr.cdt van gr.4.

43 Ettie Hoekstra Koerierster, dochter van Willem Hoekstra gr.3 Zwagerveen. Ze was eerst in huis bij Tilstra en later “assistente” bij dr. Deen in Kollum

36 Reinder Jacobs of is het toch Reinder Jacobi?

9 Wopkje Kuiken Koerierster

14 Jettie Kuitert; (dochter van Sjoerd?) Koerierster

7 Jitze van der Ploeg

35 Klaas Pompstra

10 Edzo H. Waterbolk plv cdt gr. 4

58 Durk Wouda

8 Johannes Zuidersma

De koeriersters Aukje, Wieb, Ettie, Wopke en Jettie kwamen niet allemaal uit Kollumerpomp maar waren op papier kennelijk ingedeeld bij groep 4. Ze waren natuurlijk gedurende 1943-1945 al bij meerdere gelegenheden voor van alles op pad geweest. Veel zaken waarschijnlijk voor de LO. Bij DNZ waren ze mogelijk niet ingezet.
Anne Korporaal had bij DNZ wel de rol van ordonnans tussen de groepen en de leiding (en kon het kennelijk toch niet nalaten om ook gewoon mee te vechten met groep 3 als het zich zo voordeed.)

• De Sabotagegroep kwam vanuit verschillende plaatsen foto I-255

18 Tjipke Hoof groepscommandant Sabotagegroep woont in Oudwoude

60 Sierk Bosgraaf

15 Anne B. Dijkstra

63 Bokke Dijkstra Triemen

* Jan Ebbinge of Ebbenga???

62 Lieuwe Hansma *26-08-1911 Eestrum †22-04-2005 Giekerk. Woont in Zwagerveen en Kollumerzwaag getr..met Johanna Anna Nicolai

12 Tijmen (Tymen) van der Horn

61 Jan de Jong plvv cdt Sab-groep

† Pieter Postma Kollumerzwaag *1913 hetr 3 kind. Gesneuveld 15 april 1945

42 Berend Sangers Oudwoude *1913 Oudwoude †1969 Oudwoude Smid aan de Jan Binneswei Oudwoude, broer van Sipke

38 Sipke Sangers Oudwoude *1918 Oudwoude †1993 Oudwoude broer van Berend.

Op 11 april 1945 kwam de sabotageploeg al openlijk in actie. Bij Zandbulten werd een gedeelte van de spoorlijn opgeblazen terwijl op 12 april de telefoonlijn langs het spoor werd vernield. De draden werden in een vijver in het bos verzonken. Dit was allemaal dus vlak bij het huis van Ganzinga die vlak bij het spoor woonde. (het laatste huis links nr.17 aan de Ganzingawei zoals de straat sinds 1953 heet)
Ze hadden al eerder acties uitgevoerd zoals het doorknippen van telefoonlijnen van de Duitsers en het laten ontsporen van een trein. Ze hadden ook minstens een schip laten zinken om een kanaal te blokkeren om zo te voorkomen dat de Duitsers geroofde spullen zouden wegvoeren. Dat schip was geprepareerd met te openen luiken in de bodem van het schip. De schipper was dus in het complot betrokken. De schipper hebben we later in Terneuzen nog eens gesproken toen hij daar werd geschut in de sluis.

• Extra helpers bij de Soensterdijk

Tijdens de gevechten werden nog enkele mensen toegevoegd aan de verzetsgroepen. Onduidelijk hoe en waar en aan welke groep maar mogelijk zijn het boeren of helpers uit de directe omgeving van de Soensterdijk. Het is bekend dat er door hen geholpen werd met opruimen van gewonden, doden en wrakken.

27 Roelof Kloosterman werd tijdens de gevechten toegevoegd

11 Hendrik (Hennie) Koets werd tijdens de gevechten toegevoegd

37 Jan Wijma werd tijdens de gevechten toegevoegd

25 Willem Zeldenrust werd tijdens de gevechten toegevoegd

• De “andere betrokkenen”

Andere direct betrokkenen, geen zichtbaar actief direct lid van de bovengenoemde gevechtsgroepen maar van even groot belang in het verzetswerk, vaak al vanaf ca.1943. Ze bewaarden wapens, gaven onderdak aan gevechtsgroepen, hadden onderduikers in huis, waren koerierster etc. etc.

Bijna alle verzetsmensen bleven bovengronds gewoon hun werk doen maar gebruikten die situatie ook voor illegaal werk.

Sommigen bleven altijd zichtbaar in hun beroep zoals de predikanten, politiemensen en de huisartsen met hun assistenten. Zij hebben hun belangrijke taak in die tijd ook heel wat keren ten dienste van het verzet uitgevoerd.

Enkelen waren ook echt ondergedoken met een valse identiteit zoals de gesneuvelde Gerrit Bleeker die kandidaat-notaris was in Leeuwarden, daar al in het verzet zat en moest onderduiken in Kollumerland .Ook mijn vader Hendrik Wentink was sinds april 1943 als ex-militair ondergedoken in Friesland. Hij was na de capitulatie in mei 1940 ondergebracht bij de Douane van de Belastingdienst in Enschede en was in 1943 “overgeplaatst” naar de belastingdienst in Friesland en ging daar ook als zodanig door het leven. Hij was in de kost bij zijn “collega” Uilke Ganzinga in Zandbulten.

Zijn “overplaatsing” is een apart verhaal over de ondergrondse activiteiten binnen de Belastingdienst.

(Hendrik is overigens na de oorlog tot zijn dood in 1970 ook echt bij de belastingen blijven werken!)

Mensen die zo’n, soms onzichtbare directe betrokkenheid hadden bij het verzetswerk waren o.a.

* Piebe Bakker; zijn boerderij op aan de Wouddijk bij Kollumer Oudzijl, vlak bij de hoek met de Willem Loréweg (Er is nu een Bed and Breakfast “Ald Syl” gevestigd). De boerderij was de uitgangsbasis voor de verzetsgroepen bij DNZ en Soensterdijk. Hij had ook nog onderduikers in huis. Samen met Drewes Cremer uit Kollum heeft hij onderduiker Ruurd de Boer op de fiets bevrijd in Vries in Drenthe waar Ruurd te werk was gesteld door de Duitsers.

46 Ds. Koop Baptist predikant Baptistengemeente Zwagerveen maar ook koerier onder de schuilnaam “Kobra”.(Zie ook bijgevoegd stuk onderaan) Werd hij ook Klaas genoemd?

* Minze Benedictus (broer van Rindert) boerderij aan de Lageweg bij Kollumerpomp en rustplaats voor groep 4 van Douma

* Rindert Benedictus boerderij in Aalsum boven Dokkum waar de wapendropping plaats vonden.

* Wiebe de Bruin boerderij Oudgeest wapendepot voor de Sab-groep. (Was Heine de Bruin soms familie van Wiebe?)

* Kornelis Jurjen van Deen (wel op monument), dokter in Kollum, runde in april 1945 een noodlazaret samen met tandarts Kraak en verpleegster Boukje van der Horn (was ze misschien vrouw of dochter van Feike of Tymen van der Horn?)

* Doede.Ferwerda assistent van huisarts dr Theo de Jager Kollum. Vervoerde ’s-nachts ook wel gedropte wapens in de auto van de dokter.

* Johannes van der Graaf Politiechef Kollum en chef van Tilstra, liet rapporten verdwijnen

* Klaas de Groot verzamelboerderij gr 2 en 3 aan de Muntsewei 2, de weg tussen Veenklooster en de trekvaart bij Oudwoude. Germ Meijer coördineert daar de uitgifte van wapen.

* Ds. Hazenberg werd januari 1945 opgepakt samen met de groep Beerda etc rol verder onbekend. Zie toegevoegd stuk achteraan de lijst

* Dr. Theo de Jager huisarts in Kollum werd januari 1945 opgepakt samen met de groep Beerda etc. Zie toegevoegd stuk onderaan de lijst

* Eke Kruisinga Zie toegevoegd stuk onderaan de lijst

* Sjoerd Kuitert zijn boerderij was 2e verzamelpunt aan de Pikweg. Dat heet daar nu Terlunewei.

17 Douwe Tilstra wachtmeester Rijkspolitie Kollum maar ook adviseur en verkenner voor het verzet. Zijn schuilnaam was “Kale”.

* Veenstra boerderij op de Goudberg opslag wapens gr.1 en gr.4

* Griet de Vries onderduikadres voor Ganzinga aan de Trekvaart in januari 1945.

* Jan de Vries man van Griet?

• Nader te bepalen Niet op de foto maar wel op lijst monument maar deels nog niet plaatsbaar in het geheel.

* Arend Bosma

* Ate Wesselius Haan tijdelijk Commissaris van de Koningin in Friesland in 1950 ten tijde van de Onthulling van het monument in 1950

* Jacob Postma

• Nader te bepalen: wel op de foto maar niet op het monument, positie binnen verzet nog niet duidelijk. Heel onbevredigend, dus: Onderwerp van nader onderzoek

57 Tjisse J. Dijkstra

33 Karst Dijkstra schreef het gedicht “Appel” in 1970 bij de 25 jarige herdenking

13 Betty Nicolai familie van Johanna Anna Nicolai, vrouw van Lieuwe Hansma?

49 Hendrik (Hennie) van der Velde

53 Riemer de Vries

58 Dirk Wouda

37 Jan Wijma

25 Willem Zeldenrust

8 Johannes Zuidersma

54 Luth Zuidersma

• Nader te bepalen: wel elders genoemd maar niet op monument en niet op foto.

* Louwinus Huizenga

* Evert Kronemeijer

* Pieter Offringa

* Wilhelmus Rouwé

* Isaak de Vries hoofd van Chr. ULO had de leiding bij de onthulling van het monument in 1950. Hij werd als vm. reservekapitein aan het eind van of na de oorlog mogelijk commandant van de groep gemeente Kollumerland en Nieuw Kruisland van de NBS. Verder is er geen actieve persoonlijke deelname van hem aan het verzet in Kollumerland bekend. Hij had wel een joodse onderduikster in huis maar dat hadden veel andere gewone burgers ook.

• 4 verzets mensen gesneuveld

Gerrit Bleeker en Jacob de Graaf, beide gedood door een Duitse motor ordenant die zich zogenaamd overgaf, en naar boven op de dijk liep , maar toch met een pistool beide doodde.

Heine de Bruin, gedood door de Duitsers in de bocht bij boer Feitsma (NSB burgemeester) aan de Willem Loré weg. Die Duitsers zijn later tot stoppen gedwongen aan de Boppewei De Westereen.

Pieter Postma, gedood door een Duitser die op hem schoot toen hij even keek, vanachter het transformatorhuisje, of de Duitsers zich overgaven.

Totaal werden 25 Duitsers gedood en ± 200 krijgsgevangen genomen.

Toegevoegd stuk betreffende een deel van de mensen in de lijst

Op nieuwjaarsdag of op 11 januari 1945 werd een groep betrokkenen uit Zandbulten en Zwagerveen/ Kollumerzwaag opgepakt en opgesloten in Leeuwarden, eerst in de Spaarbank en later in het Huis van Bewaring. (Het waren leden van de LO en Trouw.?) Ze waren verraden door een dienstmeisje bij Beerda die een nichtje was van landwachter Hendrik Nauta. Ze waren genoemd als regelmatige bezoekers van Gosse Beerda terwijl ze er kennelijk niet waren om hout te kopen. Ze werden wel verhoord maar ze hadden allemaal een goed verhaal om hun bezoeken aan Beerda te verklaren en er werd kennelijk niets ontdekt en bewezen. Eind januari waren ze allen weer vrij. Het ging om Gosse Beerda zelf, Hinne Riemersma hfd van de school in Kollumerzwaag, Roel Meijer, Eke Kruisinga, ds. H. Hazenberg, Uilke Ganzinga, dokter Theo de Jager, en Hilke Veenstra, onderwijzer. Ze werden bij elkaar opgesloten en hadden dus alle gelegenheid om hun verhalen op elkaar af te stemmen en na te denken over hun antwoorden waarom ze zo nodig regelmatig bij Gosse langs moesten. Dokter de Jager, Roel en Eke mogen gelijk al de volgende dag weer naar huis. De Jager had mogelijk als huisarts in Kollum een goede relatie met burgemeester Feitsma van Kollum? Ds Hazenberg en Veenstra worden na een week verhoord en worden dan naar Drente gebracht om graafwerk te doen. Ze zijn daar binnen de kortste keren verdwenen en duiken onder. Eind januari worden Ganzinga en Riemersma verhoord. Ze blijven bij hun verhaal en worden vrijgelaten. Beerda moet nog een week langer blijven. Als hij ook weer vrij is duiken Beerda en Ganzinga direct onder voor alle zekerheid. Ganzinga gaat naar Griet de Vries aan de Trekvaart bij Triemen, mevr. Ganzinga en hun twee jonge kinderen Syvert en Jaap gaan naar haar zwager Willem Ganzinga in Anjum. Ganzinga en Beerda blijven allebei wel zeer actief in deze eindfase van de oorlog.