De Bewoners van de Schans in het jaar 1928. Van oudsher kende de gemeente, behoudens enige uitzonderingen, geen officiële straatnamen.
Vroeger werden de huizen aangeduid met een letter (G=Vissersburen en Nieuwburen; H=Achterom) en een huisnummer. Wanneer precies de straten officieel een naam hebben gekregen? waarschijnlijk rond 1933.
De Bovenschans, Emmakade, Het Leeg etc. behoorden vroeger tot één wijk, waarvan de woonhuizen met de letter J werden aangeduid. De Benedenschans, Markt, Achterom etc. waren een andere wijk, waarvoor de letter H werd gebruikt. Dus eerst de namen van de bewoners (in 1928) van de Bovenschans en daarna die van de Benedenschans.
Bijdrage: 'De Bewoners van de Schans' in het jaar 1928, van: Jaap van der Zwaag
Bovenschans
J 1
J 2
J 5
J 6
J 7
J 8
J 9
J 10
J 11
J 12
J 14
J 15
J 16
J 17
J 18
J 20
J 21
J 22
J 23
J 25
J 25a
J 26
J 27
J 28
J 29
J 29a
J 30
R. Kofman, havenmeester
S. de Blaauw, vishandelaar
C. en S. Kemper, z.b.
St. Hornstra, timmerman
Jan Pen, nettenhandelaar, nu Schans nr 54
B. Meijer, nettenhandelaar. Later Wed. Meijer-Pen. Nu Schans nr. 52
A. v.d. Werf, visroker. Nu Schans nr. 50
H. Bergsma, arbeider
Tj. de Jager, vishandelaar
L.H. de Jager, vishandelaar
L. Bouma, winkelier. Nu Schans 38.
Harm Duim, visroker
J. Coehoorn, visser en R. Visser, visser
W.A. de Jong, winkelier. Nu Schans 32
J. de Blaauw, visser
A. Terpstra, boekhandelaar. Nu Schans 28.
M. Gaasbeek, hofmeester. Nu Schans 26
Siemen Scheffer, visroker en Wed. W. Scheffer, winkelierster. Nu Schans 24.
Tjalling Dijkstra, schoenmaker. Nu Schans 23.
A.J. v.d. Berg, smid
F. Muurling, landbouwer
H. en B. Hulscher, winkeliers
W.J. v.d. Berg, kleermaker. Nu Schans 14.
A. de Blaauw, z.b.
U. Kooijstra, loods
J. Duim, visroker
H. Hogeterp, koopman
Straatnaam, Boven-Schans.
2. Funke, Bloemenhandel. 4. Bergruimte, Café Centrum. 6. Harm Sterk, melkhandel. 8. Fam.J. Zwarthoed. 10. Café Plooy. 12. Fam. Van der Berg. 14. Kledingzaak Van der Berg. 16. Kobus Beljon, groente en fruit. 18. Pasveer, galanterieën. 20. Fam. Verbeek. 22. Tjalling Dijkstra, schoenhandel. 24. Siemen Scheffer, Koemest-bleswinkel 26. Fam. Gaasbeek. 28. Fa. Terpstra, boekhandel. 30. Bondiëttie, kruidenier. 32. Fam. Willem de Jong ( Pippie). 34. Gezusters Van der Bijl, manufacturen. 36. Siemen Coehoorn (Jammerhoutsjes). 38. Rudolf Bouma, kruidenier Spar. 40. Johannes Lageveen. 42. Willem van der Bijl, kapper. 44. Melkhandel Van Netten. 46. Fa. Klaas Sterk, palingrokerij. 48. Jan Zandstra, (Ukketsje). 50. Otse van der Werf (Barich). 52. Weduwe Meijer Pen. 54. Nettenwinkel J.J. Pen. 56. Fam.J.J. Pen. 58. Hans Jaalsma. 60. Juliana Bijlhout-Sterk. 62. Pieter van der Werf. 36a. Harm Duim. 36b. Loodsmeltershuisje Fa. Jan Pen (zoon Jurjen).
Foto van Jules Bosma, met handtekening die op de achterkant van de kaart afgedrukt staat.
Beneden-Schans en Markt
H 1
H 2
H 4
H 8
H 9
H 10
H 11
H 12
H 13
H 58
H 59
H 60
H 61a
H 62
H 63
H 64
H 66
H 67
H 68
H 71
H 72
H 73
H 74
H 75
Taeke Huitema, veehouder
Douwe Boomsma, houtzager
J. v.d. Veen, scheepsklinker
P. Bootsma, dekknecht
Jan Stevens Visser, visser
H. Nijholt, gem. timmerman
A. Visser, arbeider
M. Kokje, werkman
Willem de Blaauw, timmerman
P. Rippen, aardappelhandelaar
A. Douma, bakker
J. Kuipers, visser
A. Reyenga, scheepsklinker
H. Bloem, houtbewerker
D. Klein, winkelier
A. Luiten, werkman
T. Wouda, visser
Wed. J. Knol, caféhoudster en A.J. Knol, boekdrukker
Jan Bosma, schoenmaker
Wed. S. Hofman, bakker
Bernard Bijholt, zadelmaker, klompen
G. Hooiring, winkelhouder
J. Zeilstra, kapper
J. Haveman, bakker, nu Markt 8
Willem-Jan de Vries: Op de foto staat Aaltje de Blaauw (mijn oma) voor het huis met het hijsbakje (huidig nr 30). Op de foto heeft ze haar dochter Akkie op haar arm die dan 1 jaar is. Wat opvalt dat toen al de gevel was veranderd naar een rechte gevel. Dus dat zou betekenen dat deze foto ouder is dan 1916?
Foto van Benny Dam: Schans 23
- Froukje Zandstra: Hier zat later de groentewinkel van Wouda in. Daarnaast een steeg naar het Achterom en dan de slagerswinkel van Lageveen
- Eize Hornstra: Ja mooi. Winkeltje van Peke en Pietje. Volgens mij heeft ús heit daar later een nieuw geveltje voor gezet, net als bij de winkel van Pieter Rippen, ook in de Benedenschans.
Foto van Geertje Visser: Hierbij een foto van oate Antje (getr. Met Pieter Wouda op 18 oktober 1874) bij hetzelfde pand. Ze hadden een winkeltje in de Schans en pake Pieter werkte op de Houtzaagmolen. Zij is overleden in 1942. Hij in 1928. Mijn pake Peke was 1 van de 6 kinderen ( 3 jong overl.)
Foto van Geertje Visser: Geen duidelijke foto, maar dit is pake Pieter Wouda. Was ook de pake van Peke Pietsje. Pake Pieter Wouda, heeft 65 jaar bij de Houtzaagmolen gewerkt. Als cadeau kregen ze 2 mooie stoelen. En een klein pensioen. Maar na 2 weken konden ze niet meer betalen. Toen heeft
hij, zo lang het kon, bij "de hikke" Zeedijk, richting Schoterzijl, gestaan om nog een paar centen te verdienen. Triest hé?
Op de voorgrond geheel links het bekende café van Moeke Knol. In het pand daarnaast was banketbakkerij Tijsseling gevestigd en daarnaast was een kruidenierswinkeltje dat door Albert Reijenga werd gedreven en waarin in 1930, uiteraard in een andere vorm, de fa. K. A. de Boer er een levensmiddelenzaak had. Later zat hier de Fa. Wissing. Zoals U ziet stonden er in die jaren bomen in de Schans.
Optocht uit vroeger dagen, voorop lopen twee veldwachters, links Doede Kok en rechts Gerardus Wierdsma
Vroeger was het wel even anders in de Schans. De straat leefde toen volop. Tientallen winkeliers hadden een goed bestaan in de winkelstraat van het dorp. In de toenmalige Schans bevonden zich zaken als bloemhandel Funcke (later De Tapperij van de familie Freese). Het latere restaurant van de familie Freese was in die jaren een hotel.
Oud Lemsters herinneren zich vast de naam Klaas Oosten. Klaas was getrouwd met Grietje van der Bijl. Klaas was geboren in Scherpenzeel, waar hij een boerderij, annex melkhandel had. In het laatst van de twintiger jaren kocht hij het oude café van Eilers. Na enkele jaren liet hij het helemaal verbouwen, en heeft er toen een mooi hotel 'Het Centrum' van gemaakt. Klaas was een vrolijke opgeruimde man, hij was vooruitstrevend en altijd bereid om zijn familie te helpen. Ook heeft hij een poosje met de taxi gereden. Ze zijn vanuit Lemmer naar Soest vertrokken, met vier kinderen. Later zijn ze naar Enschede gegaan, waar Klaas een garagebedrijf exploiteerde. Klaas werd door de Duitsers gevangen genomen, en in een gevangenis gegooid. Ze lieten de cellen vaak vol water lopen, zodat de gevangenen daar uren lang in moesten staan.
Klaas Oosten.
Gijzelaars uit Soest
11 januari 1944, Soest: 2 SS’ers twee voortvluchtige KP’ers openden het vuur op twee SS’ers en zetten daarmee ongewild de Silbertanne-actie in werking.
Op 13 januari 1944 werden 23 mannen in gijzeling genomen naast de Silbertanne acties. Die vrijdagavond werden opgepakt: Bakker Jo Vonk, boekhandelaar Driek Visser, winkelier Henk Dolfin, sigarenhandelaar Klaas Verheijen, kapper Evert Rademaker, bus ondernemer Bill Tensen, garagehouder Klaas Oosten, hotelier Siep Speerstra, fabrikant Gé Kruijff, juristbelastingconsulent Jan van Doorne, directeur gasbedrijf en gaarkeuken Willem Kerkhoff, directeur brandstofmaatschappij Jonkheer Carel van den Brabadeler, Baron Henk van Knobelsdorff, vertegenwoordigers Wil Kaal en Adrie Heijnekamp, handelaren Jan en Piet Swager.
De bouwkundigen Adriaan Brugman en Wouter Hilhorst, leraar Jan Veeze, oud- onderluitenant KNIL Frans Ruitenbeek en arbeiders Piet Kramer en Paul Reeringh. Zij gingen eerst als gijzelaar naar het concentratiekamp Amersfoort. Later werden hiervan 22 personen doorgevoerd naar het concentratiekamp Vught.
Het latere Snackbar 't Geveltje was eens de vestiging van zuivelhandel Sterk. Ook was eens het kruidenierswinkeltje van de familie Van der Werve hier te vinden. Café De Laatste Stuiver was vroeger buurtcafé Plooi. In de tijd dat het eigendom van de familie Mollema, werd het café tevens snackbar.
In de loop der jaren wisselden de diverse panden aan de Schans regelmatig van zowel eigenaar als uiterlijk. Zo was de winkel van de firma Haakma, nadat de heer Haakma stopte met zijn 'Doe het Zelf Zaak', samengesteld uit twee winkelpanden. Deze beide panden herbergden eens kledingzaak Van der Berg en klompen en naaigereihandel Hulscher. In het pand van de familie Hulscher is ook een tijdlang een groentehandel van de heer C. Beljon, gevestigd geweest.
Boven de entree van het Lemster Warenhuis stond eens geschreven: 'Pasveers goedkoope bazar*'. Chris Schoenen, is een zaak van waaruit al sinds jaar en dag schoenen worden verkocht, de vader van de huidige eigenaar was hier al actief bezig met de toenmalige schoenmode.
Verder dwalende in de Boven-Schans, van toen kwamen we tegen Scheffers vis- en fruithandel, Terpstra's boekenwinkel, Bondiëtti 's kruidenierswaren, Wolhandel Van der Bijl, Bouma's kruidenierswaren, melkboer Van der Bijl (later Van Netten), vishandel en rokerij Klaas Sterk, nettenhandel Jan Pen en vishandel S. de Blauw.
De Beneden-Schans herbergde bakker Koopman, Bosma schoenen (snackbar Faber), banketbakkerij Thijsseling, kruidenier K. de Boer, bakker Douma, aardappelhandel Rippen, smederij A. van den Berg, bakker Knol, vishandel Andries Visser en groenteman Wouda. In het pand op de hoek, nabij de trap, waar men later het tandtechnisch laboratorium van Onno de Vries, vond, waren eens slagerij Lageveen, slagerij Wierdsma en daarna 'Foto Arti' van de heer Hollander te vinden.
Verderop in de oude Beneden-Schans, klokkenmaker Wagenmakers, de synagoge, waarin zich later de firma Van Slageren met verfartikelen vestigde, timmerwinkel 'De Blauw' en helemaal op de hoek stond de boerderij van de fam. Huitema.
* Ik vraag aan Sint Nicolaas
Een beer, konijn of haas,
Of paard en wagen, als 't kan.
En ik een pop en wagen
En een badkuip op schragen,
Een kachel, een ledikantje,
Zoo sprak Zus dat bijdehandje.
En ik vraag een naaimachientje,
Zoo zeide de kleine Mientje
En een telraam, blokkedoos
Voor onze kleine Koos.
En ik een lantaarn met film,
Zoo sprak de kleine Willem
En voor mijn lieve nichtje
Een keteltje met een lichtje.
Hendrik zat in de kamer,
Riep: ik gereedschap met hamer.
Ik, zei Gerard, wat ik niet heb,
Is een kruiwagen met 'n schep.
Marietje kwam uit de hoeken,
Ik vraag mooie prenteboeken.
Toen kwam een begeerig knaapje,
Ik vraag een tol met 'n schaapje,
Een spoor, auto en trommel,
Trompet, zweep en 'n mooi spel en schommel,
Stoommachien, mecano, fluit, geweer,
Bal, bouwdoos, vliegende Hollander en niets meer.
Daar kwam moeder aangeloopen:
Waar moet Sint dit alles koopen?
Och moeder, dat is niet bar.
Gaat eens kijken in PASVEER'S Bazar,
Verras toch onze hartjes;
Voor eenige kwartjes
Hebt ge een kruiwagen vol.
Moeder zegt: neen, ik wil niet meer dralen,
Bij PASVEER ga ik het balen;
De Goede Sint heeft het reeds gezegd,
Bij PASVEER kan men het goedkoopst terecht,
Want in PASVEER'S zaken heeft men
Groote sorteering en keuze.
Deze foto laat ons een deel zien van de Bovenschans rond 1910. Eenvoudige 18e eeuwse topgeveltjes, waarvan Lemmer er tientallen heeft gekend, maar die op dit moment zeer zeldzaam zijn geworden. Met name het onderste deel van de gevels komen we heden ten dage niet meer tegen. Veelal zijn ze vervangen door pui-vormige kozijnen.
Geheel links op de foto is nog net het tegenwoordige huis Schans 22 te zien, met het jaartal-anker 9. Later bewoond door Hendrik Peggeman (25-03-1894 - 28-07-1993) en vroeger door Simon Scheffer (1883-1959) Deze was vishandelaar en ongehuwde oom van wijlen Aagje Visser, de vrouw van Hendrik Peggeman.
Na de steeg zien we het huis dat vroeger stond op de plaats van het huidige pand Schans 20, later 'Chris Schoenenhandel'. Hierin was een manufacturenwinkel gevestigd met Joodse eigenaars.
In 1919 werd Tjalling Dijkstra* eigenaar. Daarnaast het pand Schans 18, dat tot ongeveer 1925 werd bewoond door de scheerbaas Hulscher. Deze overleed op 90 jarige leeftijd. Later woonden o.a. Eilers en Folkert Verbeek, in dit huis. In het laatste huis is later het 'Lemster Warenhuis' gevestigd, eerder Pasveer's bazaar.
* Vijftig jaar schoenmaker.
LEMMER. Heden herdacht de heer Tj. Dijkstra alhier 't feit, dat hij 50 jaar het schoenmakersambacht heeft uitgeoefend. Op 12-j. leeftijd, precies op zijn verjaardag, 1 Januari, kwam de heer Dijkstra van school en kwam hij als oudste zoon bij de leest van zijn vader, Jenne Dijkstra. Het vak was hem toen al een beetje bekend, want na schooltijd zat hij vaak in de werkplaats.
In Maart 1912 trad de heer Dijkstra in het huwelijk en vestigde hij zich in samenwerking met zijn vader als dertiende schoenmakerwinkelier in de Schans. De mobilisatie brak echter uit in 1914 en zo moest Dijkstra ook in militaire dienst. Daar werd hij chef-schoenmaker over een groep van 20 man te Amersfoort.
Na het beëindigen van de dienst nam hij de zaak voor eigen rekening over. De arbeid ondervond echter moeilijkheden, omdat er geen werkplaats bij de woning was. Eerst werd „getimmerd" in de huiskamer(!), later op zolder, maar naarmate er meer werk kwam, moest een ander pand gezocht worden.
Dit werd gevonden even verder in de Schans. Ook deze winkel bleek spoedig te klein te zijn en daarom werd het thans bewoonde grote pand Schans 67 gekocht. Aan de ene kant winkel en de andere kant reparatiewerkplaats, was een ideale oplossing.
Dit was in 1921 Doordat de heer Dijkstra zijn vak uitstekend verstond, kreeg hij langzamerhand een vaste clientèle. In die dagen was het ook al moeilijk om een schoenmakersknecht te krijgen, zodat hij vaak des nachts moest werken, om de klanten naar wens te bedienen. In Jan. 1926 kwam zijn oudste zoon bij het vak en in 1943 nam de tweede zoon de schoenmakershamer op.
Voor de oorlog bestonden er reeds plannen om de zaak te vergroten en te moderniseren, maar dit moest wachten tot in 1946 en en 1947. De bevrijdingsnacht in 1945 bracht ernstige schade aan het pand. Bij de herstelling hiervan werd tevens de winkel vergroot en de werkplaats kwam nu achter de winkel. Achter de werkplaats werd een magazijn ingericht en een kelder gebouwd voor bewaring van rubberlaarzen.
Zo kan de heer Tj. Dijkstra, terugzien op een zeer gelukkig zakenleven in Lemmer. Vaak wordt nog gesproken over de lonen uit de oude tijd. De heer Dijkstra had toen 60 cent van elk paar pantoffels dat hij maakte. Als hij 12 paar per week vervaardigde en f 7.20 beurde, was het een goede week.
HEPKEMA’S COURANT: 2 Januari 1951
De spuisluis/inlaatsluis waar nu de Riensluis is. Door deze spuisluis kon het overtollige binnenwater op de Vluchthaven geloosd worden. In het bovenste gedeelte woonde de havenmeester met zijn gezin. In de tijd die ik mij herinner was dat Rein Kool. Eerder heeft daar het gezin van Lacrooij, gewoond. Dat was nog verre familie van mijn grootmoeder. Van haar weet ik dat het in de bovenwoning als er gespuid werd een kabaal was dat je elkaar niet kon verstaan.
Hier lagen twee bruggen naast elkaar. Eén boven van de Zeedijk naar de Schans, de andere wat lager voor de verbinding met de Benedenschans. Dat was vooral van belang voor de boerderij van Teake Huitema, die direct na de brug stond.
Johannes de Vries
25-10-1969: Sloop bedreigt hart van Lemmer....Alle huizen op deze afdruk, namelijk twee aan de Markt en drie in de Schans te Lemmer, zullen binnenkort worden afgebroken, onderdeel van een grootscheeps plan om het centrum van de plaats én een nieuw gemeentehuis én meer parkeerruimte te geven.
Het gebouw links met de vijf ramen, was de visrokerij van Sjeerp de Blauw, voor de rokerij staat een klein hok, dat diende als nachtverblijf voor de schapen die op de dijk graasden
Vandaag een foto die uit de dertiger jaren moet komen. Aan het eind van de Schans staat nu nog altijd de vroegere hang van De Blauw. Later enkele jaren bakkerij met winkel van de Coöperatie Excelsior en als laatste in gebruik bij garage Weber. Nu al een paar jaar op nominatie om afgebroken te worden en vervangen door woningen. Mijn vader en oom Jan werkten daar beide. Ik kan mij nog herinneren dat ik daar ’s middags met mijn moeder wel heen ging om vader thee te brengen. Dan was daar ook Hidde de Blauw, een aardige jongeman en zoon van eigenaar Seerp de Blauw. Hidde was in Delft afgestudeerd maar in de crisistijd van toen kreeg hij geen werk en dus was zijn weg ook bij zijn vader in de vis. Hier poseren zij vlak bij de hang aan de overkant van de Schans. Links vader met een fles zure haring. Inhoud 20 stuks, dichtgemaakt met papier en een touwtje er om. Rechts oom
Jan met een kistje bokking. Tussen hen in Hidde. Drie mensen die eigenlijk levenslang contacten hebben onderhouden. Oom Jan rookt een pijp, mijn vader een sigaret. Ik vond het vreemd dat Hidde hier niet rookt. Maar met een loep is te zien dat hij wel een sigaret heeft in de hand die hij op het schouder van mijn vader heeft. Op de achtergrond de timmerwinkel van Willem de Blauw.
Johannes de Vries
Wenscht U een gestoomd makreeltje, of een and're lekk're visch? Wed. Scheffer in de Schans, heeft steeds het best wat er is.
Bron tekst: boersmamichael.nl
- Marijke Boom-Plantinga: Prachtig die foto
- Roelie Spanjaard-Visser: Marijke Boom-Plantinga, Het kon mijn moeder wel zijn in de deur
- Marijke Boom-Plantinga: Roelie Spanjaard-Visser volgens mij heb je gelijk dat het je moeder is
- Tabina Hoogeveen: Roelie Spanjaard-Visser, haha dat dacht ik eerst ook dat het oma was
- Corrie Gedaan: Roelie Spanjaard-Visser ze lijkt er op. Maar wie is dan dat meisje
- Roelie Spanjaard-Visser: Corrie Gedaan dat ben ik dan waarschijnlijk, haar en strik klopt
- Annie Bootsma: Marijke Boom-Plantinga, Dit is de winkel van mijn overgroot moeder Aagje Scheffer Ras. Ze was jong weduwe geworden en had in de winkel van alles te koop, fruit groente Vis en kruideniers artikelen. Toen ze overleden was heeft haar zoon Simon, de tweeling broer van mijn Pake Andries de winkel over genomen. Een nicht Hinke Visser is toen bij hem ingetrokken. Wat leuk dat deze foto langs kwam.
- Jacobus Roskam: Prachtig toch. Maar vooral die slogan.!
- Bram de Jong: Daar heeft mijn vader in de rokerij gewerkt
- Henk Bergh: Later heeft binnenvaart schipper familie Peggeman erin gewoond
Te Lemmer is men druk bezig de plaats van waterleiding te voorzien, het betreft hier de Schans. De afscheiding tussen Boven- en Benedenschans bestaat nog uit het oude hekwerk. Pieter Wouda was destijds bewoner van het hoekhuis. Verder woonden op dit stukje, Bartele Ester, de familie Wierdsma en bakker Fortuin..
De vader van Evert de Vries, die daar vaak meel moest bezorgen, leerde daar zijn vrouw kennen, die daar als dienstmeisje werkte.
- Anneke Koehof: Ik kan me nog herinneren dat de huisjes aan de Zeedijk riolering kregen, waterleiding was er al zolang ik me kan herinneren. Ik schat dat het eind jaren '50 was, mijn vader heeft toen een wc aangelegd. Daarmee was voor dat stuk Zeedijk in ieder geval 'de tonne' verleden tijd.
- Manon De Jong: Tante Leida Mulder-de Jong, is dat mijn Pake op links? Wat tinkt tante Leida? Liket er wol op...
- Leida Mulder-de Jong: Manon De Jong , dat zou zo maar kunnen Manon. Maar ik weet het ook niet zeker ……
- Rika Emmens: Die man op de voorgrond lijkt op mijn pake Wierdsma
