De Skans yn De Lemmer. Fyftfch meter rinne foar 5, 6 herbergen. Dit Plaetsje is fan omstrings de ieuwikseling, doet de Lemsters noch niget hiene oan de man-mei-de-kykkast. Lofts is it buordtsje fan café Kooistra to sjen. Efter: it „Bier en Koffiehuis" fen Frederik de Vries. Rjochts yn 'e hoeke, oer 't skut, is it hûs fan Moeke Knol (Centraal) to sjen en alhiel rjochts is de „Bierbottelerij en Handel in Amstelbieren en Mineraalwateren" waer to nimmen. De twee dames links in de deur zijn: mejuffrouw IJ. de Vries en Sibbeltje Bootsma, later weduwe S. van der Bijl.

Afdruk van Hillebrand Visser 

Foto van Simon Meinema.

Het linkse gebouw was het café Biljart van Moeke Knol. In het pand in het midden heeft een bierbottelarij gezeten.

Wed. J. Knol, caféhoudster en zoon Atte Knol (boekdrukker) en dochter Djoeke Knol.

Een voorbeeld van een bekend café Biljart is van Moeke Knol, die hier tussen haar twee kinderen in staat: zoon Atte Knol en dochter Djoeke Knol. Op deze plek kwam later café Populair van André van de Berg. Atte Knol, is levenslang vrijgezel gebleven en is de man waarnaar in het Lemster Folksliet wordt verwezen: "Atte weaget it wol mei ús, al stean de netten noch yn sé, hy skinkt se by de rús". Dat wijst er op dat hij indertijd hielp in het café van zijn moeder. Later was hij firmant van de drukkerij Fa. Koopman aan de Lijnbaan, het gebouw waar later de Drukkerij Zuid-Friesland in was gevestigd.

Grote bekendheid genoot Atte Knol ook als omroeper bij verkopingen, en de in die tijd nog vaak voorkomende boelgoeden. In zijn laatste levensjaren was hij erg astmatisch. Hij woonde toen boven de drukkerij, en in het laatst van de oorlog, toen niemand 's avonds na achten op straat mocht, hoorden wij hem soms nog tot ver na dat tijdstip hoesten, als hij het door zijn benauwdheid in huis niet kon harden. Hij stond dan bij de kerk tegen het hek. Blijkbaar hadden de bezetters begrip voor zijn toestand, we hebben tenminste nooit gehoord dat zij hem lastig hebben gevallen. Atte Knol overleed in augustus 1949.

Atte en zijn moeder

Atte Knol

22-08-1949.

Willem van Slageren.

Geboren op 3 juni 1932, overleden 17 april 1945 om 11.30 uur. Een neefje van Willem logeerde bij pake en beppe T. Bondietti-Jongsma in de Schans. Zij dreven een kruidenierswinkeltje (één van de vele kleine winkels in Lemmer t.o. de verfwinkel). Dit neefje drong er op aan dat Willem die nacht bij pake en beppe ging slapen, daar was een kelder onder het huis en veilig. Reeds om ± 10 uur in de avond werd de woning getroffen door granaatvuur van de Engelsen, die de haven van Lemmer bombardeerden.
De granaat sloeg door het dak naar binnen. Pake Bondietti was boven en bleef gespaard, maar beppe en Willem van Slageren werden getroffen. Beppe haar arm was weggeslagen, zij is alleen en lopend bij dokter Knufman, gekomen die haar eerste hulp verleende. Zij bleef in leven en droeg later een prothese. Willem bleef die nacht in leven, maar vanwege het gevaar op straat is hij pas de volgende morgen naar de oude Bewaarschool op de Lijnbaan vervoerd waar een noodziekenhuis was ingericht.
Toen de Engelsen Lemmer binnenreden en bevrijden en er grote vreugde heerste stierf om 11.30 uur Willem van Slageren oud 12 jaar, een vader, moeder, zuster en grootouders in diepe rouw en droefheid achterlatend. De moeder van Pieter Terpstra (bekende Friese schrijver) mevr. L. Terpstra-Grilk, oud 54 jaar wonende in de Schans werd ook ernstig getroffen, zij overleed een maand later aan een infectie.

Lamkje, van Auke van der Palen Annie Beers van der Pal.

• Annie Beers: Ken de foto, dat kleine meisje is een dochtertje van mijn moeder haar broer, Trijntje Geesje vernoemd naar mijn moeder. En inderdaad mijn zus Lamkje en ik.

Lemmer 1915: Op het uithangbord rechts staat te lezen Café Kooistra - vergunning. Op het uithangbord links staat vermeld: bierbottelarij - handel in Amstelbier - Mineraal wateren. Op het fietsenrek links bij het Café van J. Knol, staat: berging voor fietsen. De kaart werd verzonden op 23 juni 1915 en werd verzonden door M.B. Visser te Eesterga.

Tekening van Siemen van der Wal Szn. Einde van de Schans.

Dertien voor een dubbeltje.

Op de tekening ziet u de Schans naar het westen gezien en het buurtje rechts op de tekening uit de 20’er jaren. De timmerschuur met woning was van Jelle Nijholt. Dit buurtje is in de loop der jaren geheel verdwenen. Op de plaats van de timmerschuur is nadien nog een timmerwerkplaats van Willem Blauw geweest.

Daarachter was nog een rijtje huizen en geheel rechts de boerderij van Huitema. Na een tijdlang een open plek geweest te zijn, komt hier nu een nieuwe dokterspraktijk. In de jaren ’30, zoals ik de Schans heb gekend, was er altijd een gezellige sfeer. De straat was door stegen verbonden met de Vissershaven en een visserswijk, het z.g. Achterom (achter de Benedenschans).

Soms was de Schans “skiêr fan de riik” en was op de toren van de R.K. kerk de tijd niet waar te nemen. Die rook gaf toch wel een heerlijke geur, want het was de z.g. “Lemster bokking” een Zuiderzeeharing, die bij duizenden aan het spit, werden gerookt. De hangbazen (visrokers) waren Andries en Siemen Scheffer, Steven en Gerard Sterk, Thiese en Laurens de Rook, Klaas Sterk en Sjeerp de Blaauw. Wel bedrijven ook met hun “Ups en Downs” door de vraag op de markt of teveel aanvoer en niet te vergeten de crisisjaren ’30, waarin de bokking bijvoorbeeld voor 13 voor een dubbeltje aan de man gebracht moest worden.

Van die “hangbazen” zijn de firma’s Sterk overgebleven: Willem en Ton Sterk van de fa. Klaas Sterk in de Schans en de gebroeders A.P en G. Sterk van Gebr. Sterk B.V. aan de Vuurtorenweg, de laatste de zonen van Wiero Sterk, die eertijds aan de Emmakade o.m. een visrokerij had.

Even pauze bij de bekende smederij Van den Berg in de Benedenschans, later woonhuis van de familie Wissing. Links: smidsknecht Jan Kok en rechts, smidsbaas Anne van den Berg, met een buurjongetje op de knie.

Deze foto is van Henk van der Pal, hij is gemaakt in 1956. Henk staat erop met zijn vader A. van der Pal, voor het Lemster-warenhuis in de Schans.

De R.K. toren heeft op deze foto nog geen wijzers, en ook de pastorie is nog niet gebouwd. De fraaie en waarschijnlijk op hun zondags uitgedoste jeugd, staat hier voor de toen nog mooie woning in de Benedenschans, waarin o.m. de families A. Scheffer, F. Verbeek en W. de Blauw, hebben gewoond.