1982:  Lemster eethuis in de as gelegd

LEMMER - In alle vroegte is vanmorgen het eethuis „'t Hoekje" in het centrum van Lemmer door brand verwoest. In korte tijd werd het pand op de hoek van de Schans en Markt in de as gelegd. Het eethuis is eigendom van de horeca-exploitant Cor Schaaf uit Lemmer.

De eigenaresse Mevr. Molenberg, voor de zaak.

Piet van der Werve

*Fam. van der Werve

• Roelie Spanjaard-Visser: Rechtsonder is mijn vader
• Onne Hoekstra: Naast jouw vader Brandsma.
• Hammy Alberda: Us mem yn it midden...
• Willem Alb: Hammy Alberda, Inderdaad Hammy, was toen de toneelclub van de schans en omstreken, wat waren ze toen nog jong
• Tjitske de Blaauw: Dick Tel ien ut midden onder.
• Hennie Brouwer: Eelke Rippen en Kasper Verbeek en Dik Tel herken ik. Leuk
• Frea Oppenhuis: Mijn beppe Fritskje Bloem 2e van rechts staand, onder links oom Andries
• Ieke Rippen: Bovenste rij derde van rechts is mijn vader Eelke Rippen

Op de Schans 29 was vanaf 1820 een synagoge in gebruik die in 1866 met behulp van het stadsbestuur werd opgeknapt. De synagoge is tot 1920 in gebruik geweest en werd daarna verkocht en verbouwd tot woonhuis. In 1924 werd Lemmer bij het gebied van de joodse gemeente Sneek gevoegd.

De voormalige Joodse Synagoge Lemmer, nu helemaal goed in 't zicht. Nu de woninkjes aan de Benedenschans naast de Rooms Katholieke kerk zijn afgebroken is de voormalige Joodse Synagoge, waarvan de achterzijde zich altijd in de schaduw van die huisjes bevond, goed te zien.

Van de Joodse gemeente die ooit Lemmer bevolkte, is volgens het boek van A.E. Klijnsma "Lemsterlân, in kuijerke troch it ferline" niet veel bekend. Wel weet men dat de bijeenkomsten van de gemeente rond 1920 in het gebouw aan de Schans werden gehouden. In die dagen echter begon ook de uittocht van de Joden uit Lemmer. Het Israëlitische bedehuis kon niet meer in stand worden gehouden. De in Lemmer overgebleven Joden zochten daarop aansluiting bij de Joodse gemeenschap in Sneek.

Clausule.

In 1939 werd de synagoge met het huis van de rabbi verkocht. Het huis van de Joodse Godsdienstleraar is toen afgebroken. Op die plaats werd een nieuw woonhuis gebouwd. De grote kerkzaal deed dienst als werkplaats. Bij de verkoop werd in een clausule opgenomen, dat het gebouw en de grond waarop het staat nooit ingericht en gebruikt zou mogen worden als badhuis, bioscoop, café of pakhuis voor vellen, lompen en afval. Wordt dit gedaan dan zal de eigenaar een boete van f 4.000,- moeten betalen aan de Israëlische gemeente Sneek "of haar rechtverkrijgenden"

Lemster Joden.

De Lemster Joden, in 1880 woonden er in Lemmer in totaal 140, zijn naar diverse plaatsen verhuisd. De handelaar Simon Jacobs, was de laatste die op het Joodse kerkhof bij Tacozijl begraven is. Dit was in 1939. Toen de Duitsers ons land binnenvielen, waren in Lemmer nog twee Joden woonachtig, broer en zuster Josef en Sarah Blok. In Echtenerbrug woonde de Joodse wijkzuster Jacobs. Dit drietal werd door de Duitsers weggevoerd en is nooit weer teruggekomen.

• Theo Verhoeff: Deze winkel was ooit een Synagoge (1866-1920 )
• Leeuwke Bootsma: Later de schilders winkel van Chr. van Slageren.

1911

D. Leefsma-Magazijn/naaiatelier 'De Vlijt' Schans, Lemmer: Dit is een opname uit ongeveer 1914 van het atelier Leefsma, dat toen in de Schans gevestigd was. De tafels met de naaimachines tegen elkaar geschoven en op alle tafels ligt naaiwerk. Op de achtergrond een rek waar kleren aan hangen, het wordt goed duidelijk gemaakt dat het hier om een atelier gaat. Wat zelden voorkomt bij zulke oude foto′s is hier wel het geval alle namen zijn op de achter kant vermeld. Bovenstaande van links naar rechts zijn afgebeeld, Antje Kooistra, Geertruida (Truus) de Jong, Jantje Koning, Rieka Kofman en Clasiena de Jong. Zittend in dezelfde volgorde, Petronella (Nella) de Jong, mevrouw Leefsma, Geertje Kok, Grietje Kracht en Pietje Kooistra.

• Sara Kirby-Nieweg, vertelt: Harry Leefsma, is in 1916 geboren in Lemmer. Hij was de zoon van Esther Hoogstraal, die dan de mevrouw Leefsma op de foto moet zijn. Zij was getrouwd met David Leefsma, de broer van mijn grootmoeder Sara Josina Leefsma, die met Samuël Wolf getrouwd was. Zij hadden een textielzaak in Heerenveen op Lindegracht 13, waar ik opgegroeid ben. Mijn moeder, Miesje Nieweg-Wolf, was hun dochter. Zowel David Leefsma, als Esther Hoogstraal, waren familie van mij. Esther Hoogstraal van mijn vaders kant, de Niewegs.

Foto van Jikke Danhof: Mijn vader Bernard van der Veen

• Jikke Danhof: Mijn vader Bernard van der veen, op de markt.
• Aly Nijholt: Prachtige foto, ik werkte toen bij jullie, en hielp toen op de markt, want jullie vonden het te koud
• Annie Devries-schut: Prachtige foto. Die weegschaal....alles vers en werd afgewogen. Nu zit alles in plastic.....
• Willem Maaike Veen: Buurman Bernard. Onze overbuurman in het Waaigat.

Foto van Age Van Der Bles: Bij slagerij Lageveen in de Beneden Schans.

• Froukje Zandstra: Bij slagerij Lageveen in de Beneden Schans.
• Henk En Esther Haveman: Wagenmakers koe ek fan alles! Fietsen en oerwurken.
• Marten Terwal: Johannes Johannes(zn) Wagenmakers (1817-1901) was mijn betovergrootvader.

Foto van Tjeerd de Vries: Achter de kar is Auke Bosma

Links is Rippen van de aardappelhandel met zijn transportfiets te zien

• Ale: Mooie foto van de Schans met de Peugeot van mijn baas Jan Wissing en links Pieter Rippen met zijn aardappelhandel.
• Jacob Muurling: Geweldig mijn winkeltje in de Schans.

Een ansichtkaart met daarop de Schans gezien vanaf de Markt richting Katholieke kerk; ik schat de foto op ongeveer begin jaren '60.

Ik moet me al sterk vergissen als daar niet de heer (Pieter?) Rippen met zijn transportfiets op te zien is; hij had een aardappelhandel aan het begin van de BenedenSchans.

Mijn tantes Koopje en Geeske van der Bijl hebben tientallen jaren een zaak in manufacturen gehad op nummer 73. Als buren hadden ze als ik het goed heb een zekere Coehoorn, vissersman(?). Hun andere buren waren de familie Haakma, die een zaak hadden in doe-het-zelfartikelen en landbouwbenodigdheden. Als kleine jongen logeerde ik regelmatig in Lemmer en mocht dan wel eens met Jan Haakma, mee in zijn bestelauto om in de Noordoostpolder goederen af te leveren. Een geweldig uitje.

De beide winkels zijn op de foto goed te zien, vlak achter de enige auto (aan de rechterkant van de Schans geparkeerd). De manufacturenwinkel was tegenover de groentewinkel van Peke Wouda en zijn vrouw ('Peke Pytsje'), en had een doorkijk langs het huis van de meermaals genoemde gebr. Rottiné ('de Klutsen') naar de Spinhuspolle en de Vissersburen

Helemaal links op de foto, vrijwel aan het eind van de bocht, meen ik de auto te zien van de firma Van Netten zuivelhandel. Vóór Van Netten had een oom van mij op diezelfde plek ook een zuivelhandel: Geert van der Bijl (plm. halverwege de vijftiger jaren naar Bant verhuisd).

In hetzelfde pand had een andere oom van mij (Willem van der Bijl) enkele decennia een kapperszaak; rond 1970 heeft hij zijn zaak verplaatst naar de inmiddels gesloten zuivelhandel, en is de (voormalige) kapperszaak omgebouwd tot woonhuis voor hem en zijn beide zusters.

Verder herken ik uiteraard het Lemster Warenhuis van Van der Pal, de schoenenzaak van Chris (Dijkstra), de winkel van de weduwe(?) Scheffer ('in comestibles?'), en een eindje verderop de zaak van De Spar.

Soms stond de Schans 's morgens vol van de rook, afkomstig van de palingrokerij ('de hang') aan het Leeg. Een rooklucht is meestal niet prettig, maar deze geur was gemengd met die van vis en beslist niet vervelend.

Het kan natuurlijk zijn dat ik me hierbij iets teveel laat leiden door jeugdsentiment :-)

Jaap Duiser

Foto van Jan van der Werf

22 december 2022: 100 jaar

Afgelopen Maandag was het feest in Verzorgingshuis Suderigge. Mevr. Wouda ook wel Pietsje van Peke genoemd is 100 jaar geworden. Jaren lang heeft ze een groentezaak in de Schans gehad en waar kinderen die met hun ouders in de winkel kwamen een snoepje van Pietsje kreeg. Ter ere van haar verjaardag kreeg ze nog een bezoekje van de Burgermeester Feenstra die een prachtig bos bloemen en de geboorte register van Mevr. Wouda.